9 Câu hỏi thường gặp về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên

Tuổi  dậy thì là mốc đánh dấu sự trưởng thành về mặt sinh học của cơ thể. Dậy thì là một quá trình thường kéo dài khoảng 3-4 năm và được chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn tiền dậy thì và giai đoạn dậy thì hoàn toàn..

Ở tuổi dậy thì, dưới tác dụng sinh lý của tuyến hóc môn, cơ thể trẻ em diễn ra hàng loạt những thay đổi về hình dáng, tâm sinh lý, cơ quan sinh dục, phân biệt rõ giới tính nam/nữ và bắt đầu có khả năng tình dục, khả năng sinh sản.     

Câu 1:  Tâm sinh lý tuổi dậy thì ở nam có đặc điểm gì?
Trả lời: 
•    Tâm sinh lý tuổi dậy thì ở nam có đặc điểm: "muốn làm người lớn"; có sự xáo trộn trong các trạng thái tâm lý; nhu cầu tình bạn, tình bạn khác giới, tình yêu; có xu hướng muốn tự khẳng định mình;  thích tôn sùng thần tượng; trí tuệ phát triển mạnh, thích tò mò, khám phá, thử nghiệm. 
•    Cơ quan sinh dục phát triển mạnh: tinh hoàn bắt đầu có khả năng sản xuất tinh trùng và tiếp tục sản sinh ra hoóc-môn sinh dục nam. Có khả năng sinh con nếu gặp trứng và thụ tinh 

Câu 2:  Tâm sinh lý tuổi dậy thì ở nữ có đặc điểm gì?
Trả lời: 
•    Tâm sinh lý tuổi dậy thì ở nữ có đặc điểm:“muốn làm người lớn”; tự lập trong công việc và các mối quan hệ; hay mơ mộng, thích làm dáng, thích giao lưu với bạn bè nhất là bạn khác giới; bắt đầu có suy nghĩ về tình yêu, về hạnh phúc lứa đôi; có sự sáo trộn tâm lý, thay đổi tính khí, hay bực tức, lo lắng; ảnh hưởng của bạn bè cùng trang lứa đóng vai trò quan trọng; trí tuệ liên tục phát triển.
•    Cơ quan sinh dục phát triển mạnh, xuất hiện kinh nguyệt lần đầu; hoóc môn sinh dục nữ tăng trưởng; có cảm xúc tình dục/nhu cầu hoạt động tình dục và nếu có sinh hoạt tình dục thì các em gái có thể mang thai 

Câu 3: Chu kỳ kinh nguyệt của VTN có khác của người lớn không?
Trả lời:
•    Ở các em gái mới dậy thì, hệ thống nội tiết - sinh dục hoạt động chưa nhịp nhàng vì vậy kinh nguyệt của các em thường chưa đều đặn. Thời gian đầu mới có kinh có thể gặp những thất thường như chu kỳ có khi kéo dài, có khi không có, có khi ra máu nhiều... Nguyên nhân thường là do trứng chưa rụng, biến đổi lượng các nội tiết tố chưa điều hoà. Thông thường sau một thời gian kinh nguyệt sẽ trở nên ổn định.Nếu tình trạng này kéo dài các em cần nói với cha mẹ đưa đi khám để được tư vấn và chữa trị.
•    Ở một số em thấy kinh kéo dài và ra máu nhiều gây thiếu máu. Các em cần nói với người lớn để giúp đỡ các em đến bác sĩ  chuyên khoa khám tìm nguyên nhân cụ thể và chữa trị kịp thời

Câu 4:  Các em nữ ở tuổi dậy thì có nên dùng thuốc tránh thai nội tiết không?
Trả lời: 
•    Thông thường ở tuổi dậy thì hoạt động của buồng trứng và nội tiết chưa hoàn chỉnh, do đó không nên ức chế hoạt động của nó. Vì vậy,  không nên dùng thuốc tránh thai nội tiết ở lứa tuổi dậy thì. 

Câu 5: Tình yêu, tình yêu đôi lứa là gì?
Trả lời
• Tình yêu là khái niệm thuộc phạm trù tình cảm, là hệ thống thái độ của con người đối với người khác và đối với các sự vật hiện tượng tồn tại trong cuộc sống. Tình yêu được hiểu theo nghĩa rộng là yêu tổ quốc, yêu nhân dân, yêu bạn bè, cha mẹ , anh em... tất cả những tình yêu đó đều cao đẹp và thiêng liêng
•Tình yêu đôi lứa là tình cảm gắn bó có tính chất riêng tư, thầm kín giữa 2 người khác giới. Tình yêu đôi lứa thể hiện những rung cảm mãnh liệt nhất của 2 con người muốn hoà nhập và chung sống với nhau trong cuộc đời. Tình yêu đôi lứa mang tính độc tôn cao (không muốn chia sẻ với người khác); tình yêu đôi lứa có xu hướng tiến tới hôn nhân và tình dục.

Câu 6:  Tuổi VTN có nên yêu không? Khi nào nên yêu và không nên yêu ?
Trả lời
•Tuổi VTN có thể yêu, vì đây là một quy luật tất yếu trong đời sống tình cảm con người; VTN có quyền yêu và được yêu
•Tuy nhiên, khi nào nên yêu: là khi các bạn đã học xong, tự lập trong cuộc sống; Khi có sự rung cảm của 2 tâm hồn đồng điệu, hiểu sâu sắc tâm tư , nguyện vọng, sở thích, nhu cầu, hứng thú của nhau; Xác định cần giúp đỡ, chia sẻ, động viên nhau vượt qua mọi khó khăn của cuộc sống để chuẩn bị cho tương lai; Hai người cùng biết tôn trọng và giữ gìn cho nhau.
•VTN  chưa nên yêu khi còn đang học phổ thông, chưa đủ chín chắn để chọn người yêu phù hợp; khi chưa có sự rung cảm, chưa hiểu hết về nhau; chưa có nghề nghiệp, kinh tế còn phụ thuộc; chưa sẵn sàng cho cuộc sống gia đình riêng.

Câu 7:  Tại sao VTN đang đi học không nên quan hệ tình dục? Vì sao một số VTN lại có quan hệ tình dục trước hôn nhân?
Trả lời
•VTN đang ở giai đoạn phát triển, cơ thể chưa hoàn chỉnh và chưa trưởng thành về mặt tâm lý. Nếu các bạn có quan hệ tình dục sớm có thể dẫn đến có thai ngoài ý muốn; ảnh hưởng đến sức khoẻ đối với bạn gái hoặc gây phản ứng cơ năng sinh dục đối với bạn trai, làm tăng nguy cơ ung thư bộ phận sinh dục; mặt khác việc học tập để ngày mai lập nghiệp  của các bạn sẽ bị dang dở
•Lý do một số VTN có quan hệ tình dục trước hôn nhân: chủ yếu do tò mò, các bạn nam muốn  khám phá điều mới lạ, cảm nghĩ phiêu lưu; còn đối với các bạn nữ chủ yếu do bồng bột, ngộ nhận; số khác do thiếu hiểu biết, hiểu biết sai về giới tính, cho rằng khi các em đã trưởng thành  nếu ức chế bản năng sinh dục sẽ có hại.

Câu 8:  Thế nào là tình dục an toàn có trách nhiệm?
Trả lời
•Tình dục an toàn có trách nhiệm là khi quan hệ tình dục  mỗi người phải biết quan tâm đến mong muốn, ý nguyện của nhau và biết tự kiểm soát hành vi tình dục của mình, đáp ứng hài lòng bạn tình; Mặt khác, hoạt động tình dục phải đảm bảo phòng tránh được mang thai ngoài ý muốn, phòng tránh được các NK LTQĐTD và HIV/AIDS. Tình dục an toàn có trách nhiệm cũng là cần có sự hiểu biết về các biện pháp tránh thai hiện đại và biết sử dụng khi cần thiết.

Sử sụng bao cao su là thể hiện trách nhiệm và đảm bảo sự an toàn cho chính bản thân bạn

Câu 9: Hậu quả của việc quan hệ tình dục sớm ở tuổi VTN là gì ?
Trả lời
• Quan hệ tình dục sớm ở tuổi VTN sễ dẫn đến mang thai ngoài ý muốn, gây nhiều hậu quả xấu về sức khoẻ như: dễ bị tai biến khi mang thai và sinh nở; tỷ lệ chết mẹ, chết con cao. Nếu phá thai không an toàn sẽ dẫn đến thủng tử cung, chảy máu, nhiễm trùng gây biến chứng vô sinh sau này, thậm chí có thể bị tử vong; bị  lây nhiễm các NK LTQĐTD và HIV/AIDS 
• Quan hệ tình dục ở tuổi VTN có thể dẫn tới bỏ học, tăng gánh nặng chi phí trong gia đình cho phá thai hay nuôi con. Về tâm lý, làm tổn thương tình cảm, tạo dư luận xấu...

Theo Trung tâm Thanh thiếu niên Trung ương