Sức khỏe người cao tuổi: Nhu cầu và thực tiễn

Theo kết quả tổng điều tra dân số năm 2019, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,6 tuổi, trong đó tuổi thọ của nam giới là 71 tuổi và của nữ giới là 76,3 tuổi. Hiện nay, số người từ 60 tuổi trở lên ở Việt Nam chiếm 11,9%, người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7,9%. Dự báo khoảng 20 năm nữa, người trên 65 tuổi sẽ chiếm 14% dân số.

Nhiều nghiên cứu cho thấy ở Việt Nam, tuổi thọ trung bình của người dân cao, thậm chí cao hơn nhiều nước trong khu vực có kinh tế và y tế phát triển hơn nước ta, nhưng hầu hết NCT có ít nhất một, hai bệnh mãn tính. Các bệnh lý làm cho NCT luôn phải sử dụng thuốc kết hợp với chế độ ăn kiêng nên chất lượng sống của họ không cao. Nhu cầu được chăm sóc của NCT là rất lớn. Thực tế hiện nay ở Việt Nam, số lượng viện dưỡng lão hay bệnh viện lão khoa rất ít trong cơ cấu của hệ thống y tế.

Tại Phú Yên, với dân số gần một triệu người, nếu tham chiếu theo số liệu chung của cả nước thì số người trên 60 tuổi khoảng 120.000 người, người trên 65 tuổi khoảng 80.000 người. Sau 20 năm nữa, số người trên 65 tuổi ở Phú Yên ước trên 160.000 người. Trong khi đó, các cơ sở chăm sóc sức khỏe cho NCT hầu như chỉ ở trong các cơ sở y tế với hình thức lồng ghép trong khoa, bộ phận.

NCT có các nhu cầu hết sức thiết yếu như chế độ dinh dưỡng hợp lý, chăm sóc các bệnh lý có liên quan, tạo môi trường tâm lý phù hợp với độ tuổi, luyện tập TDTT để duy trì sức khỏe... Những nhu cầu này khó có thể đáp ứng được nếu họ chỉ sống tại gia đình, với người thân, từ đó cho thấy cơ sở chăm sóc sức khỏe cho NCT đã trở nên cần thiết. Tại Việt Nam, nhiều địa phương xây dựng viện dưỡng lão để chăm sóc sức khỏe cho NCT. Tuy nhiên, các viện dưỡng lão chỉ mới tập trung ở những thành phố lớn, các tỉnh đông dân cư và những địa phương có điều kiện kinh tế tốt.

Thiết nghĩ với nhu cầu ngày càng cao của NCT hiện nay và khoảng 160.000 NCT trong tương lai, đã đến lúc Phú Yên xây dựng viện dưỡng lão để chăm sóc sức khỏe cho NCT.

Để xây dựng và phát huy được các cơ sở chăm sóc sức khỏe cho NCT, trước hết cần thay đổi tư duy. Theo truyền thống Á Đông, người dân còn quan niệm con cháu lớn lên phải có nghĩa vụ chăm sóc bố mẹ, ông bà; đưa cha mẹ, ông bà vào viện dưỡng lão là bất hiếu, là trốn tránh trách nhiệm. Nhưng thực tế, con cháu chăm sóc không bằng những cơ sở chuyên nghiệp. Sống trong gia đình có nhiều thế hệ sẽ dễ dẫn đến xung đột tâm lý lứa tuổi, từ đó nảy sinh các mối bất hòa, làm không khí gia đình nặng nề, ảnh hưởng đến chất lượng sống, chất lượng làm việc của cả gia đình. NCT thường xuyên có các bất thường về sức khỏe, không phải gia đình nào cũng có thể theo dõi, nắm bắt và xử trí kịp thời. Việc thường xuyên phải đưa bố mẹ, ông bà vào bệnh viện, thay nhau chăm sóc có thể ảnh hưởng đến công việc và thu nhập của gia đình. Nếu có viện dưỡng lão, người thân sẽ yên tâm khi cha mẹ, ông bà mình được những người có chuyên môn chăm sóc, từ đó họ yên tâm làm việc và cống hiến, tăng năng suất lao động, chất lượng sống tăng lên. Hàng tuần, hàng tháng tranh thủ thời gian vào thăm cha mẹ, ông bà thì tình cảm giữa các thành viên trong gia đình cũng tăng lên. Đặc biệt, ở những nơi tập trung NCT, họ có nhiều cơ hội để chia sẻ tâm tư tình cảm; cùng sinh hoạt, cùng vui chơi chắc chắn tâm lý của họ cũng tốt hơn.

Trong bối cảnh nguồn lực công hạn chế, chúng ta cần có những chính sách thu hút nguồn lực từ cộng đồng, từ nhà hảo tâm để xây dựng và phát triển các viện dưỡng lão. Các cấp chính quyền cần có chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, tạo cơ chế thông thoáng để thu hút nhà đầu tư vào lĩnh vực này. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa viện dưỡng lão với các cơ sở y tế, bảo hiểm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe như khám định kỳ, xử trí khi NCT bị bệnh để đảm bảo NCT được chăm sóc sức khỏe tốt nhất. Tuyển dụng đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp để chăm sóc NCT trong các viện dưỡng lão. Hiện nay, rất nhiều học sinh, sinh viên được đào tạo về điều dưỡng chưa có việc làm hoặc làm không đúng chuyên môn. Nếu có các cơ sở chăm sóc sức khỏe cho NCT chắc chắn nguồn nhân lực này sẽ không thiếu.

BS NGUYỄN VINH QUANG