Tình trạng dậy thì sớm ở trẻ - nguyên nhân và cách khắc phục

Hiện nay, do nhiều nguyên nhân mà tình trạng dậy thì sớm ở trẻ xảy ra ngày càng nhiều. Điều này ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cũng như sự phát triển của các con sau này. Vậy cần có những biện pháp ra sao?

Dậy thì sớm là gì?

Dậy thì sớm ở trẻ là tình trạng phát triển các đặc tính sinh dục sớm hơn bình thường. Bệnh dậy thì sớm gồm 2 dạng: Dậy thì sớm giả và dậy thì sớm thật. Dậy thì sớm giả (vô căn) xảy ra do hormon sinh dục, u nang buồng trứng ở bé gái và tăng sản thượng thận bẩm sinh ở bé trai. Dậy thì sớm giả được điều trị bằng thuốc. Dậy thì sớm thật thường không phải do bệnh lý, cần có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa Nội tiết trẻ em nếu cần dùng thuốc.

Trẻ thế nào thì gọi là dậy thì sớm?

Tuổi dậy thì là khi cơ thể thay đổi từ một đứa trẻ thành một người trưởng thành, bao gồm sự tăng trưởng nhanh của xương và cơ bắp, những thay đổi về hình dạng cơ thể và kích thước, phát triển khả năng của cơ thể để sinh sản.

Tuổi dậy thì thường bắt đầu ở trẻ em gái ở độ tuổi từ 8 - 12 và ở các bé trai ở độ tuổi từ 9 - 14. Tuổi dậy thì sớm là tuổi dậy thì bắt đầu trước 8 tuổi (đối với bé gái) và trước 9 tuổi (đối với bé trai).

Dấu hiệu dậy thì ở trẻ

Nhiều trẻ có kinh nguyệt hoặc xuất tinh ở độ tuổi 12-13 nhưng đã có dấu hiệu mọc lông mu, phát triển ngực ở những năm trước đấy vẫn được coi là dậy thì sớm.

Dấu hiệu dậy thì ở bé gái

Tỉ lệ dậy thì sớm ở các bé gái nhiều hơn gấp 10 lần so với các bé trai nên cha mẹ cần hết sức lưu ý. Dấu hiệu đầu tiên là ngực phát triển. Ngực nhú lên thành những cục nhỏ dưới núm vú, ở một hoặc cả hai bên. Những cục này có thể cứng và có kích thước khác nhau. Thời điểm này trẻ thường bắt đầu cao nhanh.

Phụ huynh cần phân biệt được hội chứng vú phát triển sớm và dậy thì sớm. Vú phát triển sớm là tình trạng rối loạn lành tính, chỉ có ngực phát triển mà không có các biểu hiện khác. Sau khoảng 6 tháng, lông mu xuất hiện (mặc dù ở một số trẻ, mọc lông mu lại là biểu hiện đầu tiên của dậy thì),rồi đến lông nách.

Trong vài năm tiếp theo, ngực tiếp tục lớn lên, lông mu và cơ quan sinh dục ngoài tăng trưởng dần dần, dẫn tới kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Thay đổi này thường xuất hiện vào 12,5 - 13 tuổi, khoảng 2 năm sau khi bắt đầu dậy thì.

Cơ thể tiếp tục phát triển và toàn bộ quá trình dậy thì hoàn tất sau 3 - 4 năm, với ngực, quầng vú và lông mu phát triển như ở người lớn. Trong giai đoạn dậy thì, các bé gái thường cao trung bình 7 - 8cm/năm và đạt đỉnh điểm khi kỳ kinh đầu tiên xuất hiện. Trẻ thường dừng cao khoảng 2 năm sau khi có kinh nguyệt.

Dấu hiệu dậy thì ở bé trai

Dấu hiệu dậy thì đầu tiên là tăng kích thước tinh hoàn; vài tháng sau, lông mu bắt đầu mọc; lông mu, lông nách, tinh hoàn và dương vật tiếp tục phát triển; nam đạt tốc độ tăng chiều cao tối đa chậm hơn nữ 2 - 3 năm. Hiện tượng này thường bắt đầu bằng bàn tay và bàn chân to ra, rồi đến cánh tay và cẳng chân, thân và ngực phát triển. Những thay đổi khác bao gồm giọng trầm hơn, cơ bắp to lên, có khả năng cương cứng và xuất tinh...

Ở một số em trai, ngực có thể phát triển. Những thay đổi trên vẫn tiếp tục, quá trình dậy thì hoàn thành sau 3 - 4 năm với lông mu, tinh hoàn và dương vật đạt kích thước như ở người lớn.

Nguyên nhân trẻ dậy thì sớm

Phần lớn tình trạng dậy thì sớm ở trẻ là không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, có thể liệt kê một số yếu tố làm tăng nguy cơ gây ra dậy thì sớm, bao gồm: Trẻ mắc các bệnh lý u não, u nang buồng trứng, u tinh hoàn, các bệnh tuyến giáp.

Giới tính: Các bé gái thường gặp tình trạng dậy thì sớm nhiều hơn các bé trai

Thường xuyên sử dụng thực phẩm, đồ dùng có lượng estrogen cao như thịt heo, thịt gà còn tồn dư hormon tăng trưởng, sữa bò,...

Nhiễm các dẫn chất phtalat từ chai, can, túi, bao, gói, đầu núm vú, bình sữa, đồ chơi trẻ em gây xáo trộn nội tiết và dậy thì sớm, huyết thống, dùng thuốc.