Cách xử trí khi trẻ bị lồng ruột

Lồng ruột là gì?

Lồng ruột là một bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến đường ruột, gồm ruột non và ruột già. Đây là hiện tượng một đoạn ruột phía trên di chuyển và chui vào lòng của đoạn ruột phía dưới (hoặc ngược lại), làm tắc nghẽn sự lưu thông của ruột. Khi các đoạn ruột lồng vào nhau, các mạch máu cũng bị cuốn vào theo. Hậu quả là các mạch máu ruột bị tổn thương, gây chảy máu. Nếu không được điều trị kịp thời thì đoạn ruột bị lồng sẽ bị hoại tử, dẫn tới thủng ruột và viêm màng bụng.

Nguyên nhân gây lồng ruột

Hiện các bác sĩ vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân gây lồng ruột. Tuy vậy, có một số yếu tố làm tăng nguy cơ gặp phải hiện tượng này như:

Tuổi tác: lồng ruột có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thống kê cho thấy có tới 80 – 90% các trường hợp bị lồng ruột là trẻ dưới 1 tuổi. Trong đó, độ tuổi bị lồng ruột nhiều nhất là trẻ 5 – 6 tháng tuổi. Nhiều giả thiết cho rằng đây là thời kỳ bé chuyển từ bú sữa sang ăn dặm nên ruột dễ co bóp bất thường dẫn tới lồng ruột. Ngoài ra, kích thước các đoạn ruột ở trẻ em chênh lệch nhau quá nhiều nên cũng dễ dẫn tới hiện tượng ruột lồng vào nhau.

Giới tính: chứng lồng ruột xảy ra nhiều hơn ở các bé trai.

Bẩm sinh: từ khi ra đời bé đã có cấu tạo ruột bất thường.

Các vấn đề bất thường: viêm ruột, khối u trong ruột, polyp lòng ruột hoặc mắc bệnh gây rối loạn co bóp ruột, mắc hội chứng suy giảm miễn dịch.

Triệu chứng lồng ruột

Đau bụng: trẻ có biểu hiện đau bụng từng cơn, khóc thét đột ngột, dữ dội, trẻ ưỡn người, xoắn vặn,... Cơn đau bụng có thể làm trẻ ngừng chơi, bỏ bú.

Nôn: ở giai đoạn đầu lồng ruột, trẻ bị nôn ra thức ăn. Ở giai đoạn muộn, trẻ có thể nôn ra dịch xanh hoặc dịch vàng.

Đại tiện ra máu: trẻ có thể đại tiện ra máu đỏ hoặc nâu, phân có nước nhầy. Triệu chứng này có thể xuất hiện sớm ngay sau cơn đau hoặc xuất hiện muộn sau 24h. Đại tiện ra máu xuất hiện 95% ở trẻ còn bú.

Đối với những trẻ đang bị sốt, ho, nhiễm siêu vi hay những trẻ đã từng bị lồng ruột thì triệu chứng trẻ đột ngột quấy khóc từng cơn cũng là một dấu hiệu nghi ngờ bị lồng ruột.

Triệu chứng khác: trẻ mệt lả, da xanh nhợt, môi khô, mạch nhanh, người lạnh, mắt trũng, sốt, mất nước,...

Cách xử trí khi trẻ bị lồng ruột

Do lồng ruột diễn biến rất nhanh nên ngay khi trẻ có biểu hiện khóc thét, bỏ bú và nôn ói nhiều, phụ huynh cần đưa trẻ đi cấp cứu ngoại khoa. Các bác sĩ sẽ xác định bệnh qua thăm khám, siêu âm, chụp X-quang ruột, chụp CT và nội soi tiêu hóa.

Nếu đúng là bị lồng ruột, trẻ sẽ được tháo lồng bằng hơi. Thủ thuật này nghĩa là đặt một ống thông nhỏ vào lòng trực tràng. Dưới hướng dẫn của máy X-quang tại chỗ, các bác sĩ sẽ bơm hơi từ từ vào ruột già với một áp lực vừa phải cho tới khi khối ruột đang lồng vào nhau được tháo ra hoàn toàn. Nếu trẻ được đưa đến bệnh viện quá muộn (sau 6 giờ bị lồng ruột) thì thường phải phẫu thuật để tháo khối ruột lồng.

Trong trường hợp phụ huynh đưa trẻ đến trễ hơn 24 giờ, đoạn ruột lồng đã chui sâu vào nhau, gây sưng nề, tắc nghẽn mạch máu hay thậm chí là hoại tử, các bác sĩ sẽ phải phẫu thuật để cắt bỏ đoạn ruột bị lồng này. Tuy nhiên, việc chăm sóc và hồi sức sau mổ cũng rất khó khăn, phức tạp, trẻ dễ tử vong do suy kiệt và viêm phổi nặng. Bởi vậy, lời khuyên cho phụ huynh là nên đưa trẻ tới bệnh viện lớn ngay khi bé có dấu hiệu nghi ngờ lồng ruột.

Chú ý chăm sóc trẻ sau khi tháo ruột lồng

Tái khám đúng lịch hẹn để theo dõi tiến triển bệnh và tình trạng sức khỏe.

Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, không được tự ý uống thuốc không được chỉ định hoặc tự ý bỏ thuốc trong toa kê.

Sau khi tháo ruột lồng không nên cho trẻ vui chơi, vận động mạnh hay nhún nhảy quá nhiều. Thay vào đó, phụ huynh nên cho trẻ ăn ít một, theo dõi thêm các dấu hiệu cảnh báo lồng ruột tái phát như: đau bụng đột ngột, trẻ khóc thét, nôn ói,...

Với trẻ bị lồng ruột tái phát nhiều lần, phụ huynh cần cho trẻ thực hiện các xét nghiệm kiểm tra xem có polyp, u hồi tràng, đại tràng,... hay không. Nếu có các vấn đề trên thì trẻ sẽ được phẫu thuật để điều trị nguyên nhân gây bệnh triệt để.

Giữ ấm cơ thể cho trẻ, hạn chế nguy cơ viêm đường hô hấp vào mùa đông xuân, ăn uống vệ sinh, tránh nguy cơ viêm hạch mạc treo dẫn tới lồng ruột.

Lồng ruột là một dạng bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, có diễn tiến nhanh với nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời nếu bé có những biểu hiện bất thường nghi lồng ruột.