Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên - Cần lưu ý điều gì?

Giai đoạn dậy thì  của vị thành niên là giai đoạn trung gian chuyển mình từ trẻ con sang người lớn ở trẻ. Người lớn cần hết sức lưu ý chăm sóc sức khỏe tâm sinh lý của trẻ ở giai đoạn này để con trẻ có bước đệm vững chắc cho giai đoạn trưởng thành.

Tuổi vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp giữa tuổi thiếu nhi và tuổi trưởng thành. Sức khỏe sinh sản vị thành niên là tình trạng khỏe mạnh về thể chất, tinh thần và xã hội của tất cả những yếu tố liên quan tới cấu tạo và hoạt động của bộ máy sinh sản ở tuổi vị thành niên. Chăm sóc, giáo dục sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tương lai sự nghiệp của trẻ, góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Với những đặc điểm sinh lý riêng biệt, trẻ vị thành niên dễ thay đổi tính cách, hành vi ứng xử như: Trẻ có xu hướng tách ra, ít phụ thuộc vào cha mẹ, chuyển từ sinh hoạt gia đình sang sinh hoạt bạn bè để đạt được sự độc lập. Đôi khi, trẻ có biểu hiện chống đối lại các quan điểm của cha mẹ. Về nhân cách: trẻ cố gắng khẳng định mình như một người lớn, có hành vi bắt chước người lớn. Về tình cảm: trẻ học cách biểu lộ tình cảm và điều khiển cảm xúc, phát triển khả năng yêu và được yêu, tỏ thái độ thân mật trong mối quan hệ với người khác. Về trí tuệ: trẻ vị thành niên thường thích lập luận, nhìn sự vật theo quan điểm lý tưởng hóa.

Trong thời kỳ vị thành niên, trẻ dễ bị dụ dỗ, lường gạt, mua chuộc, xâm hại và dễ bắt chước những thói hư tật xấu. Những nguy cơ hay gặp ở trẻ là: Mang thai sớm ngoài ý muốn, dễ sảy thai, đẻ non, nhiễm độc thai, làm tăng nguy cơ tử vong của người mẹ; Làm mẹ quá trẻ, trẻ sinh ra thiếu cân, suy dinh dưỡng, mắc bệnh hoặc thậm chí tử vong; Bỏ học giữa chừng, nảy sinh tâm lý chán nản, phải gánh chịu định kiến xã hội, gánh nặng về kinh tế khi nuôi con; Phá thai và có thể dẫn đến các tai biến như nhiễm trùng, thủng tử cung, vô sinh; Mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục và thậm chí nhiễm HIV/AIDS. Dễ bị lôi kéo sử dụng chất kích thích, chất gây nghiện… Trẻ có thể  bị khủng hoảng, hoang mang về tâm lý và rất cần được giúp đỡ, giáo dục từ gia đình, nhà trường và xã hội để phát triển đúng hướng. 

Để rèn luyện về kỹ năng sống, trẻ cần chủ động tìm hiểu kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên từ cha mẹ, thầy cô, người thân và bạn bè; Tâm sự những lo lắng, băn khoăn với cha mẹ, người thân hoặc thầy cô; Duy trì thời gian biểu học tập, nghỉ ngơi, tập luyện thể thao và giải trí phù hợp; Phân biệt rõ ràng giữa tình yêu và tình bạn trong sáng, lành mạnh.

Trong công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, trẻ nữ cần biết cách vệ sinh thời kỳ kinh nguyệt, đi khám nếu đến 15-16 tuổi vẫn chưa có kinh nguyệt và bổ sung viên sắt theo chỉ định của bác sĩ để phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt. Trẻ nam phải biết phát hiện những bất thường về cơ quan sinh dục của mình để đi khám kịp thời; Tránh xa phim ảnh, trang web đồi trụy, khiêu dâm; Không nên quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành để tránh mang thai ngoài ý muốn hoặc mắc bệnh lây qua đường tình dục và nhất là HIV/AIDS.