Dinh dưỡng cho người bị thiếu máu

1. Thiếu máu là gì?

Thiếu máu là một loại bệnh rất phổ biến và có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho người bệnh. Thiếu máu do thiếu sắt, tình trạng máu thiếu các tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Các tế bào hồng cầu thực hiện chức năng mang oxy đến các mô của cơ thể. Thiếu máu do thiếu sắt là do tình trạng không đủ sắt trong cơ thể. Nếu không có đủ sắt trong máu, cơ thể bạn không thể sản xuất đủ lượng chất trong tế bào hồng cầu cần thiết giúp chúng vận chuyển oxy (hemoglobin). Kết quả dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt có thể khiến bạn mệt mỏi và khó thở. Bạn thường có thể điều chỉnh được tình trạng thiếu máu do thiếu sắt bằng điều chỉnh chế độ ăn hoặc cách bổ sung sắt. Đôi khi, chúng ta cần thiết phải thực hiện các xét nghiệm hoặc phương pháp điều trị bổ sung cho bệnh thiếu máu do thiếu sắt, đặc biệt với trường hợp nếu bác sĩ nghi ngờ rằng bạn đang bị chảy máu bên trong.

Thay đổi chế độ dinh dưỡng là một phần quan trọng giúp hỗ trợ điều trị bệnh thiếu máu. Chứng thiếu máu có rất nhiều loại. Một trong những loại phổ biến nhất là tình trạng thiếu máu do thiếu sắt. Việc hấp thụ không đủ lượng sắt khiến cơ thể bạn không thể sản sinh ra hemoglobin, huyết sắc tố cần thiết để tạo nên lượng tế bào hồng cầu đầy đủ, giúp vận chuyển oxy cho cơ thể. Có 2 loại sắt được tìm thấy trong các loại thực phẩm là heme iron (nguồn sắt từ động vật như thịt đỏ, thịt gia cầm và hải sản) và nonheme iron (nguồn sắt từ thực vật cũng như các loại thực phẩm tăng cường chất sắt). Cơ thể bạn có thể hấp thu cả hai loại sắt này, tuy nhiên, heme iron dễ hấp thụ hơn so với nonheme iron.

2. Cách sử dụng thực phẩm để cải thiện thiếu máu

Bạn nên ăn một chế độ ăn nhiều thực phẩm giàu chất sắt và vitamin C. Các chất này thiết yếu cho việc sản xuất hemoglobin và hồng cầu. Bệnh nhân cũng cần được bổ sung các loại thực phẩm khác giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn. Chế độ ăn cần bao gồm nhiều thịt đỏ, rau lá sẫm màu, trái cây khô và các loại hạt. Ngũ cốc tăng cường chất sắt hoặc bánh mì cũng có thể giúp hỗ trợ ngăn ngừa thiếu sắt. Thực phẩm giàu chất sắt bao gồm:

- Rau xanh: Rau lá xanh, đặc biệt là những loại rau sẫm màu thực sự có ích. Đây là một trong những nguồn cung cấp sắt nonheme tốt nhất. Chúng bao gồm: Rau chân vịt (bina).Cải xoăn.Cải cầu vồng.Rau bồ công anh.Cải Thụy Sĩ. Các loại rau có lá màu xanh đậm thực sự tốt cho việc cung cấp chất sắt. Một số loại rau xanh như cải Thụy Sĩ và cải xanh cũng chứa folate. Chế độ ăn ít folate có thể gây thiếu máu do thiếu folate. Trái cây có múi, đậu và ngũ cốc nguyên hạt là những nguồn cung cấp folate dồi dào. Ngoài ra, rau bina và cải xoăn, cũng có nhiều oxalate. Oxalate có thể liên kết với sắt, ngăn cản sự hấp thụ của sắt nonheme. Một số loại rau xanh là nguồn cung cấp cả sắt và vitamin C tốt. Chẳng hạn như cải xanh và cải Thụy Sĩ. Tuy nhiên, dù rất có lợi khi ăn rau xanh trong chế độ ăn thiếu máu. Nhưng đừng chỉ dựa vào chúng để điều trị bệnh. Một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng là điều cần thiết.

- Thịt gia súc và gia cầm: Tất cả thịt và gia cầm đều chứa sắt heme. Đặc biệt, các loại thịt đỏ, ví dụ thịt bò, thịt cừu và thịt nai là những nguồn tốt nhất. Ăn thịt gia súc hoặc gia cầm với các loại thực phẩm có chứa sắt nonheme.

- Gan: Nhiều người né tránh các loại thịt nội tạng. Nhưng sự thật, chúng là một nguồn cung cấp chất sắt tuyệt vời. Gan được cho là loại thịt nội tạng phổ biến nhất. Nó giàu sắt và folate. Một số loại thịt nội tạng giàu chất sắt khác là tim, cật và lưỡi bò.

- Hải sản: Một số hải sản cung cấp sắt heme. Động vật có vỏ như hàu, nghêu, sò điệp, cua và tôm là những nguồn tốt. Hầu hết các loại cá đều chứa sắt. Cá có hàm lượng sắt tốt nhất bao gồm: cá mòi tươi hoặc ngâm dầu, cá ngừ đóng hộp hoặc tươi, cá thu, cá nục, cá rô tươi, cá hồi tươi hoặc đóng hộp. Mặc dù cá mòi đóng hộp là nguồn cung cấp sắt dồi dào nhưng chúng cũng chứa nhiều canxi.

- Các loại đậu: Đậu là nguồn cung cấp sắt tốt cho cả người ăn chay và người ăn thịt. Chúng cũng rẻ tiền và có thể thay đổi nhiều loại linh hoạt. Một số loại đậu giàu sắt là đậu xanh, đậu nành, đậu đen, Hà Lan.

- Quả hạch và hạt: Nhiều loại quả hạch và hạt là nguồn cung cấp chất sắt dồi dào. Chúng có hương vị thơm ngon riêng hoặc rắc lên món salad hoặc sữa chua. Một số loại hạt và hạt có chứa sắt là: hạt bí, hạt điều, quả hồ trăn, hạt cây gai dầu, hạt thông, hạt hướng dương.

Ngoài ra, những trái cây họ cam quýt, chẳng hạn như cam, bưởi, dâu tây, kiwi, ổi, đu đủ, dứa, dưa và xoài, bông cải xanh, ớt chuông đỏ và xanh, bắp cải, súp lơ trắng, cà chua, cũng đều là những thực phẩm tốt cho người thiếu máu.

3. Những điều cần lưu ý trong chế độ ăn của người thiếu máu 

Cách tốt nhất giúp một người bổ sung sắt vào chế độ ăn uống là ăn nhiều thực phẩm giàu chất sắt. Tuy nhiên, các hoạt động dưới đây có thể là nguyên nhân giảm tối đa hóa lượng sắt của một người: Hạn chế uống trà hoặc uống cà phê trong bữa ăn; Hạn chế ăn thực phẩm giàu canxi cùng với những thực phẩm giàu sắt; Ăn thực phẩm giàu chất sắt cùng với những thực phẩm giàu vitamin C giúp tăng cường hấp thu sắt vào cơ thể được tốt hơn; Nấu ăn bằng chảo gang; Nấu thức ăn trong thời gian ngắn hơn.

Nếu một người đã cố gắng thay đổi chế độ ăn uống của họ và mức độ sắt của họ vẫn thấp, thì họ nên nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có hướng dẫn và chỉ định bổ sung sắt bằng được uống. Các bác sĩ thường khuyên bạn nên lựa chọn thực phẩm bổ sung có chứa muối sắt như: fumarate sắt, gluconat sắt hoặc sulfat sắt. Tất cả các công thức chỉ định này đều chứa từ 15–106 mg sắt nguyên tố ở dạng viên nén hoặc dung dịch uống.