Kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ như thế nào là bình thường?

 Tinh dịch đồ là gì?

Tinh dịch đồ (hay phân tích tinh dịch) là một xét nghiệm tinh dịch tươi vừa được xuất tinh, thường được thu thập bằng cách tự kích thích bằng tay (thủ dâm). Nó là một phần thiết yếu, đơn giản của các xét nghiệm dành cho nam giới.

Một kiểm tra phân tích tinh dịch có tinh trùng đang hiện diện và giúp xác định nếu có một vấn đề với số lượng hoặc chất lượng của tinh trùng. Số lượng, hình dạng và chuyển động của tinh trùng được đo đạc dưới kính hiển vi.

Xét nghiệm tinh dịch đồ cho biết điều gì?

Thể tích tinh dịch

Số lượng tinh trùng

Khả năng di chuyển (tính di động)

Hình dạng của tinh trùng (hình thái)

Tỷ lệ tinh trùng sống đôi khi cũng được quan tâm cùng với độ pH, lượng bạch cầu trong tinh dịch.

Xét nghiệm tinh dịch đồ được tiến hành như thế nào?

Bệnh nhân sẽ được nhận một lọ đựng mẫu sạch, vô khuẩn. Sau đó, bệnh nhân sẽ lấy tinh dịch bằng cách thủ dâm, rồi hứng toàn bộ lượng tinh dịch lấy được vào lọ đã đưa, không lấy tinh dịch từ bao cao su. Trước khi lấy mẫu xét nghiệm, bác sĩ sẽ yêu cầu không quan hệ tình dục trong một khoảng thời gian nhất định, thường ít nhất khoảng 48 tiếng (2 ngày).

Khoảng thời gian mà người bệnh được yêu cầu kiêng không quan hệ tình dục có thể thay đổi, tuy nhiên không quá 7 ngày kể từ lần quan hệ cuối cùng. Sau khi lấy mẫu tinh dịch, tốt nhất nên mang tới phòng xét nghiệm trong vòng 1 giờ. Lọ đựng mẫu không nên để ra ngoài trời lạnh mà cần được giữ ấm, ví dụ như để trong túi áo khoác.

Các xét nghiệm trong tinh dịch đồ

Thể tích tinh dịch

Tinh dịch là hỗn hợp chất lỏng có chứa các tế bào sinh sản đực (hay còn gọi là tinh trùng). Bình thường tinh hoàn góp phần sản xuất chỉ 5% số lượng tinh dịch và tất cả tinh trùng. Phần lớn tinh dịch được sản xuất bởi các tuyến sinh dục phụ, cụ thể là các túi tinh, dịch niệu đạo và tuyến tiền liệt... Đo lượng tinh dịch được xuất tinh được xem như một phần của xét nghiệm phân tích tinh dịch. Nam giới thường xuất tinh khoảng 2-5 ml tinh dịch.

Số lượng tinh trùng

Hay được gọi là đếm tinh trùng. Việc đếm số lượng tinh trùng trong một đơn vị thể tích tinh dịch được xuất tinh là một phần của các phân tích tinh dịch. Mật độ tinh trùng là số lượng tinh trùng trong 1 ml của tinh dịch.

Tính di động của tinh trùng

Khả năng của tinh trùng bơi hoặc di chuyển về phía trước. Số lượng tinh trùng di chuyển so với tinh trùng không di động được ghi nhận theo tỷ lệ phần trăm của tổng số tinh trùng.

Hình thái tinh trùng

Một đánh giá về hình dạng của tinh trùng và các tính năng vật lý. Số lượng tinh trùng có hình dạng bất thường được so sánh với số lượng tinh trùng bình thường. Điều này được ghi lại theo một tỷ lệ phần trăm trên tổng số tinh trùng thu thập. Tinh trùng có thể có bất thường ở phần đầu hoặc đuôi, mà ảnh hưởng đến sự di động và khả năng để bám dính vào trứng.

Khi kiểm tra bằng cách sử dụng đúng phương pháp của WHO, kết quả hình thái này có thể đưa ra một dấu hiệu tốt về khả năng thụ tinh của tinh trùng của với trứng trong môi trường xét nghiệm. Không giống như tinh trùng từ các loài khác, ở loài người thường sản xuất một số lượng lớn tinh trùng hình dạng bất thường (lên đến 86-95 %). Trong những trường hợp rất hiếm hoi, các tinh trùng của một số nam giới đều có đầu tròn (globozoospermia) và những người đàn ông này sẽ không làm người nữ thụ thai được.

PH tinh dịch

Độ pH được đo để xác định xem tinh dịch có tính axit hay kiềm. Tinh dịch thường hơi kiềm. Tinh dịch bị axit hóa kết hợp với một số lượng tinh dịch thấp có thể có nghĩa là có một tắc nghẽn có thể có trong các ống dẫn tinh hoặc thậm chí bất sản ống dẫn tinh/túi tinh.

Bạch cầu

Số lượng lớn bạch cầu trong tinh dịch có thể là dấu hiệu của một nhiễm trùng đường sinh dục. Tuy nhiên, nó cũng có thể xảy ra mà không rõ nguyên nhân.

Đánh giá các kháng thể kháng tinh trùng trong tinh dịch

Đây là một xét nghiệm quan trọng, thường được thực hiện tại các phòng thí nghiệm chuyên biệt sử dụng những phương pháp được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận. Kháng thể kháng tinh trùng có thể xảy ra ở một số nam giới khi hệ thống miễn dịch coi tinh trùng của chính mình là một tác nhân lạ và sản xuất kháng thể chống lại. Kháng thể kháng tinh trùng thường xuất hiện sau phẫu thuật cắt ống dẫn tinh. Kháng thể bám dính vào thân tinh trùng sẽ làm giảm chuyển động của tinh trùng. Tinh trùng bị dính thành cụm, làm cho nó khó khăn để đi qua các chất nhầy ở cổ tử cung một người phụ nữ. Ngoài ra, trong quá trình thụ tinh, tinh trùng và trứng nhận ra nhau bằng các chất trên bề mặt (thụ thể). Nếu kháng thể bị dính với tinh trùng, các thụ thể được bao phủ bởi các kháng thể và ngăn cản các tinh trùng bám vào trứng.

Tinh dịch đồ như thế nào là bình thường?

Một số giá trị tối thiểu (lower reference limits) của tinh dịch đồ bình thường theo WHO 2010:

Thời gian ly giải : Lúc mới xuất tinh, tinh dịch có chứa những hạt thạch giống như hạt rau câu, nhưng sau khoảng 30 phút chúng sẽ ly giải (hoá lỏng) hoàn toàn. Nếu quá 60 phút tinh dịch vẫn không ly giải là dấu hiệu của sự bất thường.

Tinh dịch đồ bình thường có pH tinh dịch: ≥ 7,2

Thể tích tinh dịch cho một lần xuất tinh phải từ 1,5 ml trở lên.

Tổng số tinh trùng: ≥ 39 triệu.

Mật độ tinh trùng: ít nhất 15 triệu tinh trùng trở lên trong 1 ml

Di động: phải có ít nhất 40% tinh trùng phải di chuyển hoặc 32% tinh trùng bơi về phía trước.

Hình dạng bình thường: có ít nhất 04% tinh trùng có hình dạng bình thường.

Tỉ lệ tinh trùng sống: 58% tinh trùng sống trở lên

Tế bào lạ: Ngoài tinh trùng, trong tinh dịch còn có các tế bào khác. Các tế bào lạ là các tế bào tròn, chúng có thể hiện diện trong tinh dịch với mật độ ≤ 1 triệu tế bào/ml. Nếu có các tế bào nhiều hơn, điều này có thể là một dấu hiệu của nhiễm trùng cơ quan sinh dục.

Nếu kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ bình thường thì có thể yên tâm. Nếu kết quả có bất thường, xét nghiệm sẽ cần phải được lặp đi lặp lại 2-3 lần trong 2-3 tháng để xác nhận việc bất thường này có liên tục hay không.

Cần chú ý thêm rằng tinh dịch đồ của một người bình thường có thể có kết quả một kết quả bất thường trong khoảng thời gian xét nghiệm khác nhau, do đó, chỉ một xét nghiệm tinh dịch duy nhất có ý nghĩa rất ít. Do có sự biến động tự nhiên về số lượng và chất lượng tinh trùng, nhiều bác sĩ yêu cầu kiểm tra hai hoặc ba mẫu trong khoảng 1-3 tuần.

Việc đo lường tất cả các phần của mẫu tinh dịch cho bác sĩ một số gợi ý về mức độ khả năng sinh sản. Kết quả lượng tinh trùng thấp không phải đồng nghĩa là không có cơ hội thụ thai. Một số người có số lượng tinh trùng thấp nhưng với khả năng chuyển động và hình dạng tinh trùng bình thường vẫn có thể thụ thai.