Khuyến khích sinh để có dân số vàng

Chính sách mới về dân số được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng dân số và lao động của Việt Nam. Đây được xem là một bước ngoặt thay đổi về quy mô dân số và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai.

21 địa phương có mức sinh con thấp

Quyết định 588 về “Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030” vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có nhiều nội dung đáng chú ý, được người dân quan tâm như: khuyến khích nam, nữ kết hôn trước 30 tuổi, sinh con sớm; bãi bỏ chính sách sinh ít con, khuyến khích sinh đủ 2 con. Đặc biệt, một số địa phương có mức sinh thấp được hỗ trợ sinh con, nuôi dạy con…

Theo ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế), các chính sách đưa ra đều dựa trên cơ sở các điều tra, phân tích, dự báo. Hơn 10 năm qua, cả nước đã duy trì mức sinh thay thế (2 - 2,1 con/phụ nữ độ tuổi sinh đẻ - từ 15 - 49 tuổi), nhưng hiện đối mặt mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng, xu hướng sinh rất ít con đã xuất hiện tại các đô thị; trong khi đó một số nơi, kinh tế - xã hội khó khăn hơn thì có mức sinh cao, thậm chí trên 2,5 con/phụ nữ độ tuổi sinh đẻ. Hiện tại, mức sinh thấp (dưới 2 con/phụ nữ độ tuổi sinh đẻ) tại 21 tỉnh thuộc Đông Nam bộ, ĐBSCL và duyên hải miền Trung.

Ông Nguyễn Doãn Tú cho hay: “Quyết định 588 là để khuyến khích sinh con, điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng. Nhưng cũng cần hiểu rõ, chúng ta đảm bảo mức sinh thay thế chứ không phải được sinh con thứ 3”.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Tân, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, cho rằng theo kết quả điều tra mới nhất, tuổi kết hôn lần đầu của các cặp vợ chồng ở Việt Nam có xu hướng muộn hơn, nữ trung bình 23 tuổi, nam trung bình 27 tuổi. Ở TP.HCM, các gia đình có số con trung bình chỉ 1,2 - 1,4 con nên cần khuyến khích sinh đủ.

Chính sách dân số mới của Việt Nam là cơ hội rất tốt để trong tương lai 10 - 15 năm nữa, Việt Nam sẽ có một thế hệ mới, một lực lượng “dân số vàng” tiếp theo để đáp ứng công cuộc phát triển đất nước.

Kéo dài giai đoạn dân số vàng

Nhìn nhận dưới góc độ xã hội, theo chuyên gia xã hội học Trần Hòa Bình, Việt Nam đã duy trì chính sách gia đình có 1 - 2 con trong thời gian khá dài và đã đạt được kết quả về kiểm soát sự gia tăng dân số. “Tuy nhiên, Việt Nam đã bước vào thời kỳ dân số vàng, nếu không thay đổi chính sách dân số sẽ dẫn đến nguy cơ xói mòn dân số, chúng ta sẽ bỏ lỡ các cơ hội phát triển trong tương lai”, ông Bình nói.

Trước lo ngại việc nới lỏng chính sách dân số sẽ khiến bùng nổ dân số trở lại, ông Bình nhận định: “Với sự phát triển của xã hội và dân trí được nâng cao, chắc chắn chúng ta sẽ không phải lo về việc “vỡ” kế hoạch hóa gia đình”.

Còn theo PGS-TS Phạm Mạnh Hà, ĐH Giáo dục (ĐH Quốc gia Hà Nội), mức sinh trung bình của Việt Nam là 2,1 con/phụ nữ độ tuổi sinh đẻ chưa đảm bảo mức sinh thay thế và lực lượng lao động để đáp ứng sự phát triển của xã hội trong bối cảnh mới. Vì vậy, quyết định của Thủ tướng đưa ra trong bối cảnh hiện nay là hoàn toàn hợp lý. “Về mặt xã hội, chính sách dân số mới của Việt Nam là cơ hội rất tốt để trong tương lai 10 - 15 năm nữa, Việt Nam sẽ có một thế hệ mới, một lực lượng “dân số vàng” tiếp theo để đáp ứng công cuộc phát triển đất nước”, PGS-TS Hà chia sẻ.

“Với chủ trương bãi bỏ chính sách sinh ít con và khuyến khích sinh đủ 2 con sẽ giúp Việt Nam cân bằng mức sinh giữa các tỉnh, TP trên toàn quốc, tiếp tục duy trì mức sinh thay thế, đồng thời kéo dài giai đoạn cơ cấu dân số vàng, cũng như ứng phó thực trạng và xu hướng già hóa dân số nhanh trong tương lai ở Việt Nam”, bà Trịnh Thu Nga, Phó viện trưởng Viện Khoa học - Lao động (Bộ LĐ-TB-XH), nói.

Mặc dù ủng hộ chính sách khuyến khích, hỗ trợ người dân kết hôn, sinh con sớm, song PGS-TS Phạm Mạnh Hà cho rằng không nên tăng trách nhiệm đóng góp xã hội đối với những người không kết hôn hoặc kết hôn quá muộn. “Nhà nước có thể khuyến khích lựa chọn thời điểm sinh, số con sinh mà không nên có quy định mang tính ràng buộc”, ông Hà nêu quan điểm.