Nếu xuất hiện những dấu hiệu "lạ" dưới đây bạn cần bổ sung sắt ngay

Điều gì xảy ra nếu cơ thể thiếu máu, thiếu sắt?

Từ 200 năm trước, các bác sĩ đã tìm ra vai trò của sắt trong cơ thể con người. Thậm chí, những nhà khoa học đầu tiên phát hiện ra căn bệnh thiếu máu – căn bệnh vốn rất khó xác định thời bấy giờ và đã được trao giải thưởng vì sự nghiệp chăm sóc sức khỏe con người.

Theo PGS.TS Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, Bộ Y tế cho biết: “Sắt rất quan trọng với cơ thể, là thành tố quan trọng tham gia vào quá trình tạo máu, là thành phần của huyết sắc tố có trong hồng cầu và nhiều men khác trong cơ thể. Vi chất này tham gia vận chuyển oxy và các chất dinh dưỡng đến cho tất cả các tế bào của mọi cơ quan, bộ phận. Thiếu sắt dẫn đến thiếu máu”.

Hiện nay, tình trạng thiếu máu rất phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ, trẻ nhỏ và nó gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Tuy nhiên, thiếu máu thường khó phát hiện vì nhiều người nghĩ rằng những biểu hiện của bệnh là do làm việc mệt mỏi gây nên.

ThS.BS. Lê Thị Hải, Giám đốc Trung tâm khám và tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết: “Để biết cơ thể có bị thiếu máu hay không bạn nên đi xét nghiệm máu để được chẩn đoán chính xác, xét nghiệm đơn giản nhất là định lượng Huyết sắc tố (Hb), lượng Hb giảm thấp hơn mức quy định là bị thiếu máu”.

Thiếu sắt là nguyên nhân gây ra nhiều chứng bệnh nguy hiểm cho trẻ em, phụ nữ và cả người già, trong đó phải kể đến các chứng bệnh liên quan đến sự suy giảm hệ hô hấp và hệ tim mạch. Các vấn đề liên quan đến tình trạng thiếu sắt gồm có:

Ảnh hưởng đến tim mạch

Thiếu máu thiếu sắt có thể dẫn đến nhịp tim nhanh hoặc bất thường. Khi đó, tim phải bơm máu nhiều hơn để bù đắp cho sự thiếu oxy mang trong máu khi đang bị thiếu máu. Ở những người bị bệnh động mạch vành nếu không được kiểm soát thiếu máu có thể dẫn đến đau thắt ngực.

Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Thiếu máu tăng nguy cơ đẻ non, tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong của mẹ và con. Vì vậy, người ta đã coi thiếu máu thiếu sắt trong thời kỳ thai nghén là một đe dọa sản khoa. Theo Tổ chức y tế thế giới WHO, hiện có khoảng 30% dân số thế giới bị thiếu máu, chủ yếu là thiếu máu do thiếu sắt. Phụ nữ và trẻ em là những đối tượng bị thiếu máu thường gặp nhất. Điều tra của Viện Dinh dưỡng quốc gia cho thấy 36,8% phụ nữ mang thai và 28,8% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tại Việt Nam thiếu máu thiếu sắt.

Ảnh hưởng đến trí tuệ

Thiếu máu do thiếu sắt làm giảm 10-30% năng suất lao động do khả năng tư duy và nhận thức của não bộ đều giảm sút. Thực hiện nghiên cứu trên 5.400 em từ 6 đến 16 tuổi, các nhà khoa học Mỹ thấy rằng khi làm bài kiểm tra toán, các em thiếu sắt có khuynh hướng bị điểm dưới trung bình cao gấp hai lần so với các em khác. Các em bị thiếu sắt sẽ kém tập trung, hay ngủ gật trong giờ học, học bài khó nhớ, mau quên. Cơ bắp không đủ ôxy nên các em sẽ mau mệt khi hoạt động thể lực.

Rụng tóc, bong móng

Hầu hết bệnh nhân bị thiếu máu là do thiếu sắt, có thể khiến cho da bệnh nhân bị nhăn nheo, tóc bị rụng và mỏng, móng tay dễ bị bong. Theo giải thích của các nhà khoa học thì sắt là một chất khoáng chiếm số lượng lớn trong máu. Chức năng quan trọng nhất của sắt là duy trì quá trình tạo ra các hemoglobin (yếu tố tiếp nhận oxy trong máu) và myoglobin (1 dạng của hemoglobin tồn tại trong các cơ).

Khi trong máu thiếu sắt, phần chân tóc cũng sẽ bị ảnh hưởng. Bị thiếu dinh dưỡng, chân tóc sẽ yếu và dễ bị tổn thương hơn, dẫn đến việc tóc dễ bị rụng. Để cân bằng lượng sắt trong máu, cách tốt nhất là cải thiện chế độ ăn uống. Ăn nhiều đồ ăn có chứa chất sắt và các thành phần giúp tăng cường sự hấp thụ sắt để lấy lại sự cân bằng sắt trong máu.

Nguyên nhân dẫn tới sự trì trệ trong các hoạt động của cơ thể

Thiếu dinh dưỡng, mà đặc biệt là thiếu máu, tất yếu hoạt động của cơ thể sẽ không thể được duy trì bình thường. Mọi quá trình hoạt động của các bộ phận trong cơ thể ít nhiều bị kém đi, thậm chí nếu thiếu sắt lâu dài có thể gây rối loạn các hoạt động chức năng trong cơ thể con người.

Dấu hiệu khi thiếu sắt

Thèm ăn những thứ không phải là thực phẩm

Những người bị thiếu sắt thường có dấu hiệu thèm (và thực sự ăn) những thứ không phải là thực phẩm như đất sét, vữa tường… Tình trạng này được gọi là bệnh pica,và có thể khó nắm bắt, chủ yếu là bởi vì mọi người xấu hổ khi thừa nhận rằng họ có những nghiện ngập kỳ lạ này.

 Nó thường xảy ra ở trẻ nhỏ hoặc phụ nữ mang thai, thậm chí là ở người lớn tuổi cũng có thể trải nghiệm pica. Đến nay các nhà nghiên cứu vẫn đang cố gắng tìm ra lý do tại sao những người bị thiếu sắt nghiêm trọng lại thường thèm các món không phải là thực phẩm này. Nếu bạn có cơn thèm ăn như vậy, việc bổ sung sắt sẽ giúp bạn khắc phục nếu bị thiếu hụt sắt.

 Thèm ăn đá lạnh cũng là một triệu chứng phổ biến nhất của thiếu sắt nghiêm trọng. Mặc dù lý do cho sự thèm muốn này là không rõ ràng, song một số chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng nhai đá làm tăng sự tỉnh táo ở những người thiếu sắt (thường chậm chạp và mệt mỏi) hoặc làm dịu đi tình trạng sưng lưỡi (một biểu hiện khi thiếu sắt). Do đó những bệnh nhân có tiền sử thiếu máu cần đi khám lại ngay khi bắt đầu có dấu hiệu thèm ăn đá lạnh.

 Móng tay giòn, dễ gãy, lõm hình thìa

 Giống như nhiều bộ phần khác của cơ thể, móng tay cũng là một chỉ báo về tình trạng sức khỏe, trong đó có thiếu sắt. Những biều hiện về móng tay, móng chân như bị mỏng, giòn, yếu và dễ gãy hoặc lõm hình thìa (móng cong lõm xuống trông như cái thìa)… chỉ xảy ra khi bạn thiếu sắt ở giai đoạn nặng, khi chúng không còn cung câp đủ máu cũng như các chất dinh dưỡng để duy trì sự khỏe mạnh của bộ phận này.

 Có nhiều nguyên nhân gây móng tay hình thìa (muỗng) như do chấn thương, tiếp xúc với hóa chất… Tuy nhiên cần đi xét nghiệm thiếu máu do thiếu sắt khi các nguyên nhân gây ra không rõ ràng.

 Môi khô và nứt

Môi khô, nứt mẻ có thể do thời tiết khô lạnh, thói quen liếm môi… nhưng cũng có thể là do thiếu sắt. Đối với những người bị thiếu sắt, thường bị nứt ở góc môi (khóe miệng) gây đau và khó khăn trong ăn uống, nói, cười… Trong trường hợp này dùng các thuốc hay kem bôi đều không hiệu quả. Cần bổ sung sắt mới giải quyết được vấn đề.

 Hội chứng chân không yên

Hội chứng chân không yên (hội chứng chân bồn chồn) có thể là một dấu hiệu khi cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt. Khi bạn ngồi trên một chiếc ghế và liên tục cảm thấy cần phải di chuyển đôi chân của mình. Cảm giác được mô tả như ngứa ran hoặc cảm giác như có côn trùng bò bên trong chân của bạn, khiến bạn khó chịu mà không rõ nguyên nhân.

 Các bác sĩ vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn nguyên nhân gây ra tình trạng này, nhưng một số nghiên cứu cho thấy nồng độ sắt thấp đã gây nên hiện tượng trên.

 Lưỡi sưng và mềm một cách kì quặc

Một triệu chứng không rõ ràng khác của thiếu sắt là viêm lưỡi teo (sự mất hay phẳng đi của các nhú lưỡi). Lưỡi sưng lên và “mềm nhũn” một cách kỳ lạ gây khó khăn trong việc nhai, nuốt hoặc nói. Nguyên nhân là do lượng sắt thấp làm giảm myoglobin, một protein ở hồng cầu hỗ trợ cho sức khỏe của cơ, bao gồm cả các cơ ở lưỡi. Ngoài ra, những người bị thiếu sắt thường có miệng khô, cảm giác nóng rát và các vấn đề khác ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng.

 Làm thế nào để có đủ chất sắt

Bổ sung sắt theo chỉ định của bác sĩ

Nếu bạn thấy xuất hiện một hoặc môt số các triệu chứng trên, cần đi khám, để được bổ sung sắt đúng cách. Không tự ý dùng viên sắt, tránh tình trạng bổ sung thừa sẽ gây nguy hiểm, vì nó có thể gây ra các tác dụng phụ khó chịu, như đau dạ dày, nôn, táo bón hoặc thậm chí là các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe như tổn thương gan…

Nên ăn những thực phẩm giàu sắt

Hàng ngày nên ăn những thực phẩm giàu chất sắt như: hàu, thịt bò, cá và thịt gà…Ăn những thực phẩm này kèm với những thực phẩm giàu vitamin C như (chanh) để giúp hấp thu sắt tốt hơn. Tránh uống trà, caffeine gần bữa ăn (nên uống cách bữa ăn ít nhất 1 giờ), vì cà phê và trà làm giảm đáng kể khả năng hấp thụ chất sắt của cơ thể.