Nhiều vấn đề về bất bình đẳng giới, mất cân bằng giới tính khi sinh được đưa ra “mổ xẻ”

Đây là chương trình do Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) phối hợp với Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc ở Việt Nam tổ chức trong 2 ngày 5-6/6 tại Hải Phòng.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ phát hiểu khai mạc buổi tập huấn. Ảnh: N.Mai

Phát biểu khai mạc, bà Nguyễn Thị Ngọc Lan - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ cho biết, sau gần 60 năm thực hiện công tác dân số, Việt Nam đã thành công trong việc thực hiện mục tiêu giảm sinh, đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 và duy trì cho đến nay.

Tuy nhiên, công tác dân số cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức, vấn đề mới, trong đó có tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Từ năm 2006, tỷ số giới tính khi sinh của Việt Nam luôn ở mức trên 110 trẻ trai/100 trẻ gái. Nhiều tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng tỷ lệ này chênh lệch rất cao, lên đến trên 120 trẻ trai/100 trẻ gái.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do, ở nước ta, tâm lý “trọng nam khinh nữ” đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi cá nhân, các cặp vợ chồng, gia đình và dòng họ. Điều này dẫn đến sự bất bình đẳng giới và là nguyên nhân cơ bản của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.

Theo Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Thị Ngọc Lan, mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ dẫn đến tính trạng thừa nam thiếu nữ trong tương lai, làm biến đổi chỉ số nhân khẩu học và kéo theo nhiều hệ lụy về tệ nạn xã hội, buôn bán phụ nữ, mại dâm…

“Mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ tác động tiêu cực đến cá nhân, gia đình, cộng đồng và sự phát triển bền vững của quốc gia nếu không được can thiệp kịp thời”, bà Nguyễn Thị Ngọc Lan nhấn mạnh.

Để góp phần giải quyết tình trạng này, ngoài những luật pháp, chính sách liên quan đến bình đẳng giới và kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, các chuyên gia đánh giá, báo chí, truyền thông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các thông tin cơ bản, làm thay đổi nhận thức của người dân trong việc lựa chọn giới tính thai nhi. Từ đó, giúp giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trên thực tế hiện nay, vì nhiều lý do khác nhau, truyền thông lại gián tiếp tác động làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng giới khiến người dân càng ưa thích con trai hơn.

Chẳng hạn, cụm từ “sinh quý tử” hay xuất hiện trên báo chí đặc biệt khi nhắc đến những trường hợp là người nổi tiếng, có địa vị trong xã hội. Các tiêu đề kiểu “Hoa hậu A sinh quý tử cho chồng đại gia…” đã tạo tâm lý cho nhiều phụ nữ rằng muốn lấy những người chồng thành đạt, giàu có và được sống hạnh phúc thì bằng mọi giá phải sinh được con trai.

Hay những bài viết về những người phụ nữ được nhà chồng, thậm chí mẹ chồng chiều chuộng, chăm bẵm như "bà hoàng" vì mang thai con trai cũng đã “vẽ đường” làm gia tăng sự ưa thích con trai hơn con gái. Điều này càng khiến tình trạng lựa chọn giới tính thai nhi ngày càng gia tăng.

Do vậy, để làm tốt việc truyền thông giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và tránh “tác dụng ngược”, trước hết, các nhà báo, người làm truyền thông phải hiểu được những kiến thức cơ bản về nguồn gốc của tình trạng bất bình đẳng giới cũng như mất cân bằng giới tính khi sinh; nắm bắt được sự nhạy cảm giới trong truyền thông để thúc đẩy bình đẳng giới tiến tới kiểm soát việc phân biệt đối xử; đẩy lùi tư tưởng ưa thích con trai hơn con gái ở một bộ phận không nhỏ người dân.