Những tổn thương răng miệng và cách chăm sóc răng ở người cao tuổi

Khi về già, con người ta càng dễ mắc nhiều bệnh, nhất là những bệnh liên quan đến răng miệng. Những bệnh về răng miệng còn có tác động xấu gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe của các bộ phận khác trên cơ thể, từ đó làm giảm sút chất lượng cuộc sống. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới đau buốt răng: do viêm nha chu, khớp thái dương hàm có vấn đề, do răng giả, mòn răng; sâu răng: sâu răng ở người cao tuổi thường do mắc chứng khô miệng. Hoặc đó có thể là do tác dụng của một số thuốc điều trị các bệnh khác, do vấn đề vệ sinh răng miệng chưa tốt, thức ăn bám vào gây sâu răng; mất răng; tụt nướu, trồi răng...

Những tổn thương răng miệng ở người cao tuổi

- Tổn thương ở răng gồm: mòn, sứt mẻ ở mặt nhai, tủy răng bị xơ teo, dinh dưỡng cho răng kém, mật độ tế bào thưa, răng giòn dễ bị mẻ gãy; tăng tạo xê măng ở chân răng; dễ bị sâu ở chân răng; tụt nướu, giảm tiết nước bọt, khả năng nhai giảm sút… Mòn răng ở người cao tuổi có nhiều nguyên nhân như do quá trình tích tuổi, chải răng không đúng cách, chải răng với lực quá mạnh, ăn thức ăn quá cứng, uống nhiều nước ngọt có ga.

- Chứng khô miệng: người cao tuổi thường mắc chứng khô miệng. Đó có thể là do tác dụng của một số thuốc điều trị các bệnh lý toàn thân hoặc do xạ trị vùng đầu, mặt, cổ.

Khô miệng rất dễ bị mắc một số bệnh lý về răng miệng như sâu răng, viêm nướu, nhiễm khuẩn, nhiễm nấm vùng miệng, có thể có đau, khó ăn, khó nuốt. Nhiều nghiên cứu cho thấy ở người cao tuổi khỏe mạnh, tổng lưu lượng nước bọt không giảm so với trước đây. Song nhiều người cao tuổi vẫn mắc chứng khô miệng. Nguyên nhân là do các bệnh toàn thân, việc sử dụng thuốc và xạ trị gây khô miệng.

- Tổn thương niêm mạc miệng: nếu vệ sinh răng miệng không cẩn thận, thường  dẫn tới niêm mạc miệng bị teo mỏng dần, mất tính đàn hồi, dễ bị chấn thương và nhiễm khuẩn. Bệnh toàn thân và việc dùng một số thuốc chữa bệnh có thể làm cho niêm mạc miệng bị tổn thương dạng bóng nước, loét, liken, nhiễm khuẩn và ung thư. Do đó cần khám định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh niêm mạc miệng ở người cao tuổi.

- Rối loạn chức năng vận động và cảm giác vùng miệng: Người cao tuổi dễ bị rối loạn phản xạ nuốt và vận động cơ miệng. Nhiều người cao tuổi mắc chứng chán ăn, ăn không biết ngon, vị giác suy giảm.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, ở người cao tuổi khứu giác ít bị ảnh hưởng nhưng vị giác lại giảm dần theo tuổi cao. Do không cảm nhận được mùi vị, suy yếu cơ vận động miệng, giảm tiết nước bọt là các yếu tố làm cho người cao tuổi chán ăn, suy dinh dưỡng và gầy yếu.

Để phòng bệnh răng miệng, người cao tuổi cần chú ý những điều sau:

Chăm sóc răng thật

Cần đánh răng ít nhất mỗi ngày một lần để gột sạch các thức ăn thừa dắt răng. Đánh răng cần thực hiện từ gốc đến đỉnh răng chứ không chỉ đánh mỗi hai mặt răng. Cao răng nên được lấy bỏ định kỳ để tránh gây bệnh cho lợi. Có thể dùng sợi dây mảnh, chắc cọ qua lại giữa các kẽ răng. Lần đầu có thể có chảy máu nhẹ nhưng sau đó lợi trở nên khỏe mạnh hơn và không chảy máu nữa.

Thức ăn nên sử dụng những loại cần phải nhai, vì đây là một hình thức luyện tập cho răng và lợi. Nói chung dùng loại thức ăn này tốt hơn cho răng, lợi so với dùng thức ăn quá mềm, lỏng.

Nếu thấy có hiện tượng gì không bình thường xảy ra với răng thì cần nhanh chóng đi khám nha sĩ, vì cho dù tuổi đã cao nhưng răng của người già vẫn có thể bảo tồn được nếu điều trị kịp thời.

Chăm sóc răng giả

Nhiều người già không thích dùng răng giả vì họ cảm thấy không thoải mái, không thể ăn được một số món ăn, răng giả còn làm ảnh hưởng tới giọng nói và vẻ mặt.

Răng giả cần được chế tác riêng cho mỗi người và phải do chuyên gia nha khoa làm nhằm đảm bảo vừa khít và thích hợp. Nếu xuất hiện loét lợi khi đeo răng giả thì cần nhanh chóng chỉnh lại vị trí của hàm răng và chỉ đeo một thời gian ngắn là các cụ sẽ quen dần và không còn thấy vướng víu, ngượng ngập nữa.

Răng giả cần được vệ sinh bằng nước lạnh hàng ngày, cọ rửa bằng bàn chải và thuốc đánh răng. Về đêm nên tháo răng giả ra để cho lợi được nghỉ ngơi, còn răng thì ngâm vào nước sạch.

Có một số người, sau khi mắc một số bệnh khiến lợi có thay đổi và răng giả đang dùng trở nên không thích hợp như trước. Nếu gặp tình trạng này, các cụ cần báo với nha sĩ để chấn chỉnh chứ không nên bỏ hẳn răng giả.

Giữ sạch miệng

Để giữ cho miệng khỏe mạnh cần có chế độ ăn uống tốt, đầy đủ chất dinh dưỡng. Nên tránh các thức ăn ngọt, dính. Nên dùng các loại thực phẩm như trứng, đậu, thịt và rau xanh, đặc biệt lưu ý dùng những loại quả như cam, chanh, cà chua vì chúng chứa rất nhiều vitamin. Hàng ngày cần uống đủ lượng nước cần thiết. Nên ăn một số loại thức ăn rắn hơn bình thường một chút, điều này rất có lợi cho việc tiết nước bọt, làm sạch miệng hoặc có thể uống thêm nước chanh cũng có tác dụng làm sạch miệng. Tốt nhất là người cao tuổi không nên hút thuốc lá.

Chăm sóc răng khi có bệnh

Vào lúc mắc bệnh, nhất là khi có sốt, miệng thường cảm thấy nhạt, đắng, lưỡi tưa, có thể có loét mặt trong má, nên để các cụ súc miệng bằng dung dịch muối hoặc Soda vài lần trong ngày để giữ miệng sạch, phòng nhiễm khuẩn. Dùng kem chứa vaseline bôi môi để phòng khô và nứt môi.

Ở những người tuổi rất cao hoặc những người đang dùng kháng sinh có thể có các ổ loét do nấm, chúng có mầu trắng và thường nằm trên lưỡi hoặc mặt trong má, trường hợp nặng còn có thể lan xuống họng. Gặp tình trạng này, tốt nhất là đưa các cụ đi khám, vì rất có thể các cụ phải dùng tới thuốc kháng nấm.

Đặc biệt ở những bệnh nhân bị đột quỵ hoặc bệnh Pakinson, do cơ yếu họ không thể nhai và đảo thức ăn kỹ được, thức ăn thường đọng bên má nên việc chăm sóc răng miệng là vô cùng quan trọng. Nếu bệnh nhân không thể tự súc miệng thì người chăm sóc có thể dùng bàn chải, khăn, đũa... giúp các cụ làm sạch răng miệng, tránh để có mùi khó chịu. Với những cụ có hiện tượng chảy dãi tự do sau khi mắc một số bệnh thì tốt nhất là sắm cho cụ loại bình hứng dãi.

Kiểm tra răng miệng định kỳ

Tuổi ngày càng cao thì vấn đề chăm sóc và bảo vệ sức khỏe răng miệng lại càng được đặt lên hàng đầu. Người cao tuổi nên có kế hoạch điều trị nha khoa một cách triệt để trước khi bước vào tuổi 60. Những răng bị sâu nên trám lại, nếu mất răng nên trồng lại răng giả mới. Vì càng lớn tuổi sức khỏe càng kém việc đi lại khó khăn, nên điều trị nha khoa triệt để là điều cần thiết ở giai đoạn này. Người cao tuổi cũng nên kiểm tra răng định kỳ 3-6 tháng 1 lần để phát hiện sớm các bệnh về răng miệng, nhất là bệnh về lợi ở người cao tuổi có thể dẫn đến ung thư niêm mạc miệng.