Phóng sự Chủ động phòng ngừa và điều trị vô sinh ở nam giới và nữ giới

Vô sinh được hiểu là tình trạng vợ chồng quan hệ tình dục thường xuyên trong vòng 1 năm, không dùng các biện pháp tránh thai mà không thấy thụ thai. Vô sinh gồm hai dạng là vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát. Trong đó, vô sinh nguyên phát là khi quan hệ tình dục thường xuyên trong 1 năm mà không có thai lần nào còn vô sinh thứ phát là đã từng mang thai nhưng sau đó không thể có thai lần nữa. Theo báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới, trên thế giới cứ 6 người trưởng thành có một người vô sinh ở một thời điểm nào đó trong đời. Thống kê của Bộ Y tế nước ta cho thấy, mỗi năm có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn, tỉ lệ khoảng 7,7%. Trong đó, các cặp vợ chồng ở độ tuổi dưới 30 chiếm tỷ lệ 50%. Đặc biệt, tỷ lệ vô sinh thứ phát  đang gia tăng đến 15 - 20% sau mỗi năm và chiếm hơn 50% các cặp vợ chồng vô sinh.

Trước đây, không ít người có suy nghĩ rằng nguyên nhân chính gây vô sinh, hiếm muộn là do người vợ. Nhiều trường hợp kết hôn xong không có con, người chồng bắt vợ đi kiểm tra khắp nơi nhưng đều được các bác sĩ chẩn đoán bình thường. Sau khi được tư vấn chuyện sinh sản không phải của riêng một mình vợ, chồng cũng phải đi kiểm tra thì phát hiện nguyên nhân là do bệnh lý của người chồng. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ vô sinh do nam giới chiếm 40%, tương đương với tỷ lệ ở nữ giới. Ngoài ra, 10% tỷ lệ vô sinh do cả hai vợ chồng và 10% không rõ nguyên nhân. Với người chồng, có thể do những bất thường về số lượng, chất lượng tinh trùng, trong đó nguyên nhân hay gặp nhất là giãn tĩnh mạch tinh, hoặc không có tinh trùng do tắc ống dẫn tinh, xuất tinh ngược. Với người vợ, nguyên nhân thường gặp nhất là tắc hai vòi tử cung, hội chứng buồng trứng đa nang, bất thường tử cung, lạc nội mạc tử cung…

Bên cạnh các yếu tố bệnh lý thì các yếu tố liên quan tới lối sống, môi trường cũng dẫn đến tỉ lệ vô sinh gia tăng hiện nay. Ở nam giới, việc tiếp xúc với các yếu tố môi trường, hóa chất độc hại, lối sống sinh hoạt không lành mạnh, căng thẳng... làm cho chất lượng tinh trùng yếu đi, dẫn đến vô sinh. Đặc biệt những người làm việc văn phòng, ngồi nhiều hay những người có thói quen sử dụng nhiều rượu, bia, thuốc lá có thể làm giảm nội tiết tố nam, lượng tinh trùng giảm đi cả về số lượng lẫn chất lượng và hình dạng tinh trùng, dẫn đến tỉ lệ đậu thai kém hơn. Trong khi đó đối với nữ giới tình trạng nạo phá thai, sử dụng thuốc nội tiết tố, bệnh phụ khoa... cũng là nguyên nhân gây ra vô sinh, hiếm muộn gia tăng. Một số trường hợp viêm nhiễm do các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Hiện nay, độ tuổi quan hệ tình dục lần đầu đang ngày càng trẻ hóa, xuất hiện cả ở lứa tuổi vị thành niên, nhưng các em lại chưa hiểu đầy đủ cách phòng tránh thai cũng như các bệnh lây truyền qua tình dục, dẫn đến tình trạng lây nhiễm bệnh, thậm chí nạo phá thai không an toàn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh sản sau này.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, độ tuổi kết hôn trung bình người Việt tăng liên tục trong những thập kỷ qua. Trung bình, nam giới Việt kết hôn ở tuổi 27,9 vào năm 2020, từ mốc 24,4 tuổi năm 1989. Cá biệt, một số thành phố lớn như TP HCM, độ tuổi kết hôn trung bình của nam giới đã xấp xỉ 30. Các nghiên cứu đã cho thấy, có sự liên quan chặt chẽ giữa tuổi tác và khả năng sinh sản. Không giống như nam giới, những tinh trùng mới được sản xuất ra hàng ngày suốt cả đời, tất cả phụ nữ sinh ra đã có một số lượng trứng giới hạn. Càng lớn tuổi, số lượng và chất lượng trứng càng giảm dần theo thời gian.

Không chỉ là nỗi lo của các cặp vợ chồng, vấn đề vô sinh, hiếm muộn còn đang trở thành một gánh nặng của ngành y tế. Quá trình điều trị tại nhiều cơ sở y tế cho thấy, không ít cặp vợ chồng phải mất 5 - 7 năm để điều trị vô sinh. Thậm chí, có những trường hợp kém may mắn dù điều trị nhiều năm cũng không thể thực hiện được thiên chức làm cha, làm mẹ. Trong quá trình thăm khám, điều trị vô sinh hiếm muộn, việc phát hiện, điều trị càng sớm mang lại tỷ lệ thành công càng cao. Sau khi phát hiện, bác sĩ sẽ căn cứ vào các triệu chứng bệnh lý của bệnh nhân để đưa ra những phác đồ điều trị phù hợp. Do vậy, các cặp vợ chồng khi sinh hoạt đều đặn và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai từ 1 năm trở lên mà vẫn chưa có con thì nên đến các bệnh viện chuyên khoa uy tín để kiểm tra sức khỏe sinh sản, xác định nguyên nhân và có hướng điều trị sớm. Việc phát hiện sớm vô sinh hiếm muộn đối với người bệnh có rất nhiều ích lợi. Thứ nhất, nó giúp người bệnh tận dụng được “thời gian vàng” trong quá trình điều trị. Thứ hai, phát hiện sớm và điều trị sớm góp phần giảm chi phí, hạn chế nguy cơ bệnh nặng và không để lại di chứng.

Với sự tiến bộ của y học, nhiều cặp vợ chồng đã chiến thắng trên hành trình tìm con, những em bé mạnh khỏe đã chào đời, mang lại niềm hạnh phúc vô bờ bến cho biết bao gia đình. Tuy nhiên, để bảo vệ thiên chức làm cha mẹ của mình, sự chủ động của mỗi cá nhân trong chăm sóc sức khỏe sinh sản vẫn là yếu tố quan trọng nhất. Cần có lối sống lành mạnh, khoa học, tránh xa rượu bia, thuốc lá, chất kích thích, tránh căng thẳng, làm việc trong môi trường độc hại. Đồng thời các bạn trẻ nên thực hiện khám tiền hôn nhân và thăm khám sớm khi thấy các dấu hiệu bất thường về sức khỏe sinh sản. Việc chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân là việc làm rất cần thiết và mang lại nhiều lợi ích thiết thực, không chỉ giúp những người sắp kết hôn bước vào cuộc sống vợ chồng một cách tự tin, mà còn giúp hạn chế, ngăn ngừa những nguy cơ dị tật, khuyết tật ở con cái, góp phần nâng cao chất lượng dân số.