Rối loạn điện giải: Nguyên nhân và

Rối loạn điện giải gây ra các triệu chứng khó chịu, mệt mỏi, đồng thời cũng là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý tiềm ẩn gây nguy hiểm sức khỏe.

Chất điện giải là các nguyên tố và hợp chất xuất hiện tự nhiên trong cơ thể giúp kiểm soát các chức năng sinh lý quan trọng. Một số loại chất điện giải phổ biến bao gồm: kali, natri, canxi, magie, clorua và photphat.

Những chất này đều có trong máu, dịch cơ thể và nước tiểu. Bạn có thể hấp thụ thông qua thức ăn, đồ uống và thực phẩm bổ sung. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu những chất này quá cao hay quá thấp? Dưới đây bạn hãy cùng tìm hiểu rối loạn điện giải là gì, triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị rối loạn điện giải nhé!

Rối loạn điện giải là gì?

Rối loạn điện giải là tình trạng mức độ chất điện giải trong cơ thể của bạn quá cao hoặc quá thấp. Chất điện giải cần được duy trì ở trạng thái cân bằng đồng đều để cơ thể hoạt động tốt. Nếu không, các hệ thống cơ thể quan trọng có thể bị ảnh hưởng.

Rối loạn điện giải nghiêm trọng có thể gây ra các vấn đề nguy hiểm đến sức khỏe như hôn mê, co giật và ngừng tim.

Các yếu tố nguy cơ gây rối loạn điện giải bao gồm:

Xơ gan

Bệnh thận

Suy tim sung huyết

Rối loạn tuyến giáp

Rối loạn sử dụng rượu

Rối loạn tuyến thượng thận

Chấn thương, chẳng hạn như bỏng nặng hoặc gãy xương

Rối loạn ăn uống, chẳng hạn như chán ăn và chứng cuồng ăn

Triệu chứng rối loạn điện giải

Các dạng rối loạn điện giải nhẹ có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi bạn được phát hiện qua xét nghiệm máu thông thường. Các triệu chứng thường bắt đầu xuất hiện khi tình trạng rối loạn đặc biệt trở nên nghiêm trọng hơn.

Mặc dù các dạng mất cân bằng điện giải sẽ không gây ra triệu chứng giống nhau, tuy nhiên người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng tương tự và phổ biến bao gồm:

Thờ ơ

Lú lẫn

Yếu cơ

Co giật

Cáu gắt

Mệt mỏi

Đau đầu

Đau bụng

Buồn nôn, nôn

Tê và ngứa ran

Nhịp tim nhanh

Chuột rút cơ bắp

Nhịp tim không đều

Tiêu chảy hoặc táo bón

Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng này và nghi ngờ bị rối loạn điện giải. Tình trạng mất cân bằng điện giải có thể trở nên đe dọa tính mạng nếu không được điều trị.

Nguyên nhân rối loạn điện giải

Tình trạng rối loạn điện giải thường xuất hiện do cơ thể mất chất dịch khi bị nôn mửa, tiêu chảy, đổ mồ hôi kéo dài hoặc bỏng. Một số loại thuốc có thể gây ra rối loạn điện giải, hay một số bệnh tiềm ẩn, chẳng hạn như bệnh thận cấp tính hoặc mãn tính. Nguyên nhân chính xác có thể khác nhau tùy thuộc vào loại chất điện giải bạn bị mất cân bằng bao gồm:

1. Canxi

Canxi là một khoáng chất quan trọng mà cơ thể bạn sử dụng để ổn định huyết áp và kiểm soát sự co cơ xương. Đồng thời cũng được sử dụng để xây dựng xương và răng chắc khỏe.

Tình trạng tăng canxi máu thường được gây ra bởi:

Bệnh thận

Rối loạn tuyến giáp, bao gồm cường tuyến cận giáp

Bệnh phổi, chẳng hạn như bệnh lao hoặc sarcoidosis

Một số loại ung thư, bao gồm ung thư phổi và ung thư vú

Sử dụng quá nhiều thuốc kháng axit và bổ sung canxi hoặc vitamin D

Do các loại thuốc như lithium, theophylline hoặc một số loại thuốc nước

Hạ canxi máu có thể xảy ra do:

Suy thận

Viêm tụy

Thiếu vitamin D

Suy tuyến cận giáp

Cơ thể kém hấp thu

Ung thư tuyến tiền liệt

Do một số loại thuốc như heparin, thuốc trị loãng xương và thuốc chống động kinh

2. Clorua

Clorua là yếu tố cần thiết để duy trì sự cân bằng chất dịch cơ thể. Khi có quá nhiều clorua trong cơ thể sẽ gây ra tình trạng rối loạn chất điện giải, các nguyên nhân bao gồm:

Suy thận

Lọc máu

Mất nước nghiêm trọng

Tình trạng clorua thấp trong cơ thể thường do các vấn đề rối loạn natri và kali bao gồm:

Xơ nang

Suy thận cấp

Bị bọ cạp đốt

Rối loạn ăn uống, chẳng hạn như chán ăn do thần kinh

3. Magie

Magie là một khoáng chất quan trọng điều chỉnh nhiều chức năng quan trọng, chẳng hạn như co cơ, điều chỉnh nhịp tim và chức năng thần kinh. Tình trạng rối loạn điện giải do tăng magie chủ yếu ảnh hưởng đến những người mắc bệnh Addison và bệnh thận giai đoạn cuối.

Một số nguyên nhân phổ biến gây giảm magie bao gồm:

Suy tim

Suy dinh dưỡng

Tiêu chảy mãn tính

Cơ thể kém hấp thu

Đổ quá nhiều mồ hôi

Rối loạn sử dụng rượu

Dùng một số loại thuốc, bao gồm một số thuốc lợi tiểu và kháng sinh

4. Photphat

Nguyên nhân rối loạn điện giải

Photphat là chất cần thiết cho nhiều chức năng trong cơ thể và tương tác chặt chẽ với canxi. Thận, xương và ruột có tác dụng cân bằng lượng photphat trong cơ thể.

Tình trạng rối loạn điện giải do tăng photphat trong máu có thể xảy ra do:

Khó thở nặng

Mức canxi thấp

Bệnh thận mãn tính

Hội chứng ly giải khối u

Tuyến cận giáp kém hoạt động

Chấn thương cơ nghiêm trọng

Sử dụng quá nhiều thuốc nhuận tràng chứa photphat

Nồng độ photphat thấp hoặc suy giảm trong máu có thể do:

Nhịn đói

Vết bỏng nặng

Thiếu vitamin D

Lạm dụng rượu cấp tính

Tuyến cận giáp hoạt động quá mức

Do một số loại thuốc, chẳng hạn như điều trị bằng sắt tiêm tĩnh mạch (IV), niacin và một số thuốc kháng axit

5. Kali

Kali đóng vai trò đặc biệt quan trọng để điều chỉnh chức năng tim, đồng thời giúp duy trì các dây thần kinh và cơ bắp khỏe mạnh.

Rối loạn điện giải do tăng kali máu có thể gây tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị. Điều này thường xảy ra do:

Suy thận

Mất nước nghiêm trọng

Suy tuyến thượng thận, mức cortisol quá thấp

Nhiễm toan nặng, bao gồm nhiễm toan đái tháo đường

Dùng một số loại thuốc, bao gồm một số thuốc huyết áp và thuốc lợi tiểu

Kali trong máu thấp có thể do một số nguyên nhân như:

Mất nước

Rối loạn ăn uống

Nôn mửa hoặc tiêu chảy nặng

Dùng một số loại thuốc, bao gồm thuốc nhuận tràng, thuốc lợi tiểu và corticosteroid

6. Natri

Natri đóng vai trò duy trì cân bằng chất lỏng và duy trì chức năng cơ thể bình thường, đồng thời cũng giúp điều chỉnh chức năng thần kinh và co cơ.

Rối loạn điện giải do tăng natri máu xảy ra khi:

Tiêu thụ nước không đủ

Dùng một số loại thuốc, bao gồm corticosteroid

Mất nước nghiêm trọng có thể do nôn mửa kéo dài, tiêu chảy, đổ mồ hôi hoặc bệnh hô hấp

Nguyên nhân phổ biến làm giảm natri máu trong cơ thể bao gồm:

Nôn hoặc tiêu chảy

Rối loạn sử dụng rượu

Ăn uống thiếu dinh dưỡng

Suy gan, tim hoặc suy thận

Mất nhiều nước qua da do đổ mồ hôi hoặc bỏng

Hội chứng tăng tiết ADH không thích hợp (SIADH)

Rối loạn tuyến giáp, vùng dưới đồi hoặc tuyến thượng thận

Dùng một số loại thuốc, bao gồm thuốc lợi tiểu và thuốc động kinh

Chẩn đoán rối loạn điện giải

Để có thể chẩn đoán rối loạn điện giải, bạn có thể thực hiện xét nghiệm máu đơn giản để đo mức độ chất điện giải trong cơ thể. Đồng thời xem xét chức năng thận của bạn. Bác sĩ có thể sẽ thực hiện kiểm tra thể chất hoặc yêu cầu các xét nghiệm bổ sung để xác nhận chẩn đoán nếu nghi ngờ bạn bị rối loạn điện giải. Các xét nghiệm bổ sung này sẽ thay đổi tùy thuộc vào điều kiện cơ thể.

Ví dụ, tăng natri máu có thể gây mất độ đàn hồi của da do mất nước. Bác sĩ có thể thực hiện các bài kiểm tra liên quan đến các tác động này để xác định xem mất nước có gây ảnh hưởng hay không.

Bác sĩ cũng có thể kiểm tra khả năng phản xạ, vì cả mức độ tăng và giảm của một số chất điện giải có thể ảnh hưởng đến mức độ phản xạ của cơ thể. Bên cạnh đó, xét nghiệm điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) cũng có thể mang lại lợi ích để kiểm tra tình trạng nhịp tim không đều liên quan đến các vấn đề về điện giải.

Bổ sung điện giải bằng đường ăn uống, chứ không phải là uống

Chúng ta thường nghĩ rằng bổ sung các chất điện giải thường thông qua các loại đồ uống thể thao, nhưng bạn cũng có thể bổ sung các chất điện giải thông qua việc ăn. Ăn để đảm bảo cân bằng điện giải cũng giống như ăn để duy trì sức khỏe tốt và là cách tốt nhất để tránh mất cân bằng điện giải. Thực phẩm giàu các chất điện giải bao gồm khoai tây, trái bơ, rau bina, khoai lang, nấm, các loại đậu và các loại vitamin/khoáng chất.