Trung Quốc vất vả giải quyết hệ lụy dai dẳng từ chính sách một con

Giới hoạch định chính sách Trung Quốc từng không ít lần cảnh báo về xu hướng già hóa dân số ở nước này, sau hơn ba thập kỷ áp dụng chính sách một con. 7 năm trước (2015), Trung Quốc chấm dứt chính sách này, cho phép mỗi gia đình được có hai con, nhưng tỷ lệ sinh không có dấu hiệu khởi sắc rõ rệt.

Năm 2016, Trung Quốc báo cáo có 18,46 triệu ca sinh - chỉ cao hơn 1,4 triệu so với số ca sinh trung bình trong 5 năm trước đó. Con số này thấp hơn nhiều so với mức tăng ca sinh mà chính phủ dự kiến (2,3-4,3 triệu/năm).

Số ca sinh hàng năm tiếp tục giảm sau đó, từ 17,23 triệu (năm 2017) xuống 15,23 triệu (năm 2018), 14,65 triệu (năm 2019), 12 triệu (năm 2020), sau đó xuống 10,62 triệu (năm 2021).

Những yếu tố chính đằng sau tỷ lệ sinh thấp bao gồm chi phí nuôi dạy con cái ngày càng tăng trong bối cảnh kinh tế phát triển nhanh chóng trong 3 thập kỷ qua, cũng như việc thiếu các điều khoản phúc lợi xã hội cho các gia đình như dịch vụ chăm sóc trẻ em miễn phí hoặc chi phí thấp.

Ngày càng ít thanh niên Trung Quốc kết hôn. Trong khi đó, những người lập gia đình có con ở độ tuổi lớn hơn nhiều hoặc thậm chí không sinh nở. Khi được hỏi lý do, họ thường nói chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, sự chuyển dịch nghề nghiệp bị đình trệ và áp lực của vai trò giới tính truyền thống đối với phụ nữ.

Mei Fong, nhân viên truyền thông của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền và là tác giả của One Child - cuốn sách về tác động của chính sách này, cho biết Bắc Kinh đã “phạt nhiều hơn thưởng” trong nỗ lực đảo ngược sự suy giảm.

“Lịch sử lâu dài của chính phủ trong việc hạn chế quyền sinh sản thông qua các biện pháp lạm dụng, đôi khi bạo lực, đã tạo ra chấn thương nặng nề cho phụ nữ và gieo rắc nỗi sợ hãi, nghi ngờ sâu sắc”, bà nói.

Fong lưu ý rằng chính sách một con cũng làm trầm trọng thêm xu hướng truyền thống thích con trai, dẫn đến khoảng cách giới rất lớn.

“Làm thế nào Trung Quốc có thể tăng tỷ lệ sinh, khi thiếu hàng triệu phụ nữ?”.

Những nỗ lực cải thiện triển vọng kinh tế cho người trẻ tuổi cũng bị cản trở bởi đại dịch, trong đó có chính sách “Zero Covid-19”, tình trạng nhân viên làm việc quá sức và số lượng việc làm cho sinh viên tốt nghiệp ngày càng giảm.