Bệnh lây qua đường tình dục là gì? 11 bệnh tình dục nguy hiểm

Bệnh lây qua đường tình dục là gì?

Bệnh lây qua đường tình dục (Sexually Transmitted Diseases – STDs) là những bệnh mắc phải khi quan hệ tình dục, bao gồm quan hệ qua cơ quan sinh dục, hậu môn và bằng miệng. Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng mang mầm bệnh có thể truyền từ người này sang người khác qua tinh dịch, dịch âm đạo và các dịch tiết khác của cơ thể. Bệnh cũng có thể lây truyền từ mẹ sang con khi mang thai, sinh nở hoặc qua truyền máu hay dùng chung kim tiêm.

Hiện nay, các nhà khoa học ghi nhận được có khoảng 20 loại bệnh STDs. Bệnh có số lượng người nhiễm rất lớn, nhất là người trong độ tuổi sinh sản, khó điều trị khỏi hoàn toàn, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống như gây ra các hội chức đau vùng chậu mạn tính, viêm đường sinh dục, về sau này có thể dẫn đến vô sinh.

Dấu hiệu khi mắc bệnh tình dục

Đặc điểm của các bệnh lây qua đường tình dục là không gây ra triệu chứng rõ ràng nên người bệnh thường không biết mình có bệnh và dễ lây lan cho người khác. Theo các chuyên gia Nam học, tùy vào loại bệnh, giai đoạn, tình trạng sức khỏe của từng người mà biểu hiện của các bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể khác nhau.

- Ở nam giới

• Đau hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục
• Tiểu khó, tiểu buốt
• Có vết loét, vết sưng hoặc phát ban ở trên hoặc xung quanh dương vật, tinh hoàn, hậu môn, mông, đùi, miệng…
• Tiết dịch bất thường hoặc chảy máu từ dương vật
• Sưng đau tinh hoàn
• Đau, sưng hạch bạch huyết, đặc biệt là ở bẹn, đôi khi lan rộng hơn

- Ở nữ giới

• Đau rát, khó chịu khi quan hệ tình dục
• Tiểu khó, tiểu buốt
• Xuất hiện vết loét, sưng tấy hoặc phát ban ở khu vực âm đạo, quanh hậu môn, mông, đùi, miệng…
• Âm đạo tiết dịch bất thường hoặc chảy máu, có mùi bất thường
• Ngứa bên trong hoặc xung quanh âm đạo
• Sốt cao
• Đau bụng dưới

11 căn bệnh lây qua đường tình dục phổ biến

Số liệu mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, mỗi ngày trên thế giới có hơn 1 triệu người mắc phải các bệnh lây qua đường sinh dục. Phổ biến nhất là các bệnh dưới đây:

1. Chlamydia

Bệnh được gây ra bởi vi khuẩn Chlamydia trachomatis và lây nhiễm cho cả nam lẫn nữ. Tương tự như các bệnh tình dục khác, chàm Chlamydia thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, nhưng người bị nhiễm vẫn có thể truyền bệnh cho người khác.

Bệnh được xác định thông qua các xét nghiệm nước tiểu, dịch tiết âm đạo. Người bệnh sẽ được điều trị bằng thuốc kháng sinh một lần hoặc dùng thuốc liên tục trong 7 ngày. Để tránh lây bệnh cho bạn tình, bác sĩ sẽ khuyến cáo người bệnh kiêng quan hệ tình dục cho đến khi khỏi hẳn.

Các bệnh nhiễm trùng rất dễ tái phát. Vì vậy, người có bệnh chàm Chlamydia nên đi xét nghiệm lại khoảng 3 tháng sau khi điều trị.

2. Bệnh lậu

Vi khuẩn gây bệnh lậu là Neisseria gonorrhoeae, một song cầu Gram (-) hạt cà phê, với đường lây nhiễm qua đường sinh dục, đường miệng hoặc hậu môn. Phụ nữ mang thai mắc bệnh lậu cũng có thể truyền sang con trong quá trình sinh nở.

Bệnh lậu có thời gian ủ bệnh ngắn khoảng 2-7 ngày. Ở nam giới, nhiễm lậu cầu không triệu chứng rất ít gặp (3% – 5%). Bệnh lậu có thể gây đau khi đi tiểu, chảy mủ từ dương vật. Nếu không được điều trị, bệnh sẽ gây ra các vấn đề với tuyến tiền liệt và tinh hoàn. Ở phụ nữ, 70% các trường hợp có mầm móng lậu cầu nhưng không có triệu chứng. Triệu chứng ban đầu thường nhẹ hơn, nhưng nếu không được điều trị cũng có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm vùng chậu, vô sinh, sẩy thai…

Bệnh có thể phối hợp với các tác nhân khác như : Chlamydia Trachomatis, trùng roi Ureaplasma, mycoplasma…Bệnh lậu sẽ được điều trị bằng thuốc kháng sinh, nhưng có khả năng tái phát cao do các chủng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng gia tăng.

3. Giang mai

Giang mai cũng là một bệnh lây qua đường tình dục do xoắn khuẩn giang mai Treponema pallidum gây ra, lây nhiễm sang vùng sinh dục, môi, miệng hoặc hậu môn của cả nam và nữ. Bệnh trải qua ba giai đoạn, nhưng có khoảng 50% người bệnh không có triệu chứng và chỉ được chẩn đoán bằng huyết thanh.

Ở giai đoạn đầu, bệnh giang mai thường gây ra một vết loét nhỏ, không đau, đôi khi gây sưng ở các hạch bạch huyết gần đó. Nếu không được điều trị, bệnh thường gây phát ban trên da không ngứa trên bàn tay và bàn chân. Bệnh giang mai gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là có thể gây tử vong.

Bệnh giang mai có thể chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh, nếu được phát hiện sớm. Tuy nhiên, chìa khóa để tránh mắc bệnh là sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, tránh quan hệ qua đường hậu môn hoặc miệng.

4. Bệnh Trichomonas vaginalis

Bệnh Trichomonas là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến, do một loại ký sinh trùng gây ra. Bệnh lây lan từ người này sang người khác thông qua quan hệ tình dục và nhiều người gần như không có bất kỳ triệu chứng nào. Nếu có, các triệu chứng sẽ xuất hiện trong khoảng 5-28 ngày sau khi bị lây nhiễm.

Ở phụ nữ, bệnh gây ra các triệu chứng tiết dịch âm đạo màu vàng xanh, xám; đau khi quan hệ tình dục hay đi tiểu; âm đạo có mùi hôi và ngứa rát… Ở nam giới, bệnh gây ngứa hoặc kích ứng bên trong dương vật, nóng rát sau khi đi tiểu hoặc xuất tinh, tiết dịch từ dương vật… Nhiễm Trichomonas có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc bị lây lan các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Phụ nữ mang thai bị nhiễm trùng roi trichomonas thường dễ sinh con quá sớm và bé có nguy cơ bị nhẹ cân khi sinh ra.

5. Bệnh herpes sinh dục

Bệnh mụn rộp sinh dục (genital herpes) là một bệnh lây truyền qua đường sinh dục do virus Herpes gây nên. Biểu hiện lâm sàng là hồng ban mụn nước, mọc thành chùm tại bộ phận sinh dục và có hạch vùng trong một số trường hợp. Bệnh có khả năng tái phát cao ở vị trí cũ hoặc ở một số vị trí khác. Virus gây bệnh là Herpes simplex (HSV), thường gặp type 2 nhiều hơn type 1.

Bệnh không có triệu chứng rõ rệt nên thường chỉ có thể nhận biết qua các đợt bùng phát. Người bệnh bị lở loét gần khu vực mà virus đã xâm nhập vào cơ thể. Các vết loét biểu hiện dưới dạng mụn nước, khi vỡ ra gây đau đớn.

Triệu chứng nhiễm mụn rộp sinh dục có thể nghiêm trọng hơn ở trẻ sơ sinh hoặc người có hệ miễn dịch kém.

Các đợt bùng phát bệnh thường lặp đi lặp lại nhiều lần và đặc biệt phổ biến trong năm đầu tiên nhiễm bệnh và sẽ tồn tại trong cơ thể người bệnh suốt đời. Hiện nay, thuốc chỉ có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và giảm nguy cơ truyền virus cho người khác, không thể chữa khỏi hoàn toàn.

6. Sùi mào gà

Sùi mào gà là một bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến do virus Human Papillomavirus (HPV) gây ra. Bệnh xuất hiện ở cả nam giới và nữ, nhưng phổ biến ở nữ hơn do môi trường âm đạo thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Biến chứng của bệnh sùi mào gà rất phức tạp. Ở phụ nữ mang thai, bệnh gây sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non. Thai nhi cũng có nguy cơ mắc bệnh sau khi sinh hoặc nhiễm bệnh khi bú mẹ. Thậm chí, sùi mào gà còn gây nhiều biến chứng như ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật… dẫn tới vô sinh, hiếm muộn hoặc tử vong.

Khi xuất hiện bên trong cơ thể, virus ẩn náu tại lớp biểu mô thuộc tầng dưới cùng của da và không có triệu chứng cơ năng; các triệu chứng ngứa, bỏng, đau, xuất huyết hiếm gặp. Ở nữ giới có thể có tiết dịch âm đạo do viêm nhiễm.

Virus HPV sau khi sau xâm nhập vào cơ thể sẽ có thời gian ủ bệnh vài tháng đến vài năm. Bệnh có triệu chứng như nổi các nốt hay sẩn nhỏ, u nhú màu hồng hoặc trắng hồng. Kích thước ban đầu từ 1 – 2 mm, rồi tiến triển to dần, sùi lên tạo thành các khối to giống bông cải hoặc như mào con gà, thường không đau.

Mật độ thường mềm, bề mặt sần sùi. Khối u nhú này có tính chất khô hoặc ẩm ướt, dịch có mùi hôi do bội nhiễm. Có khi chỉ có một vài tổn thương riêng lẻ nhưng thường tập trung thành từng đám. Ở nam giới, vị trí xuất hiện thường gặp ở quy đầu, rãnh quy đầu, mặt trong bao quy đầu, vùng dây thắng, thân dương vật, da bìu, bẹn, mông, đùi. Tổn thương cũng có thể xảy ra bên trong lỗ sáo, niệu đạo; ống hậu môn hay quanh hậu môn; niêm mạc miệng.

7. U nhú sinh dục

Virus gây u nhú sinh dục là Human Papillomavirus, lây lan chủ yếu qua quan hệ tình dục trực tiếp với người có virus hoặc qua các tiếp xúc da kề da, thân mật khác. Bệnh gây tiến triển quá mức các tế bào vảy ở lớp biểu bì gây ra u nhú sinh dục tại cả nam và nữ. Gai sinh dục gồm 4 lớp: lớp sừng, lớp gai, lớp tinh và lớp đáy.

Hầu hết các trường hợp nhiễm u nhú sinh dục sẽ tự biến mất và không gây biến chứng. Nhưng cũng có rất nhiều trường hợp gây nhiễm trùng kéo dài, dẫn đến thay đổi tế bào. Nếu những thay đổi này không được điều trị sẽ chuyển biến xấu đi theo thời gian và trở thành ung thư.

Khi đã nhiễm HPV thì không thể điều trị được. Người bệnh có thể được chỉ định đốt lạnh, đốt nóng, làm thủ thuật cắt bỏ, dùng thuốc hoặc một số biện pháp điều trị dành cho tế bào nhiễm virus HPV có nguy cơ ung thư cao.

8. Rận mu

Rận mu (hay càng cua) là loài ký sinh trùng nhỏ, thường sống ở vùng mu hoặc bộ phận sinh dục của con người. Đôi khi chúng cũng được tìm thấy trên các vùng có lông khác của cơ thể. Chúng cần hút máu người để tồn tại và di chuyển bằng cách bò. Rận mu thường lây lan qua quan hệ tình dục, tiếp xúc vật lý hoặc qua quần áo, giường, khăn trải giường, khăn tắm mà người bị rận mu sử dụng.

Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh rận mu là ngứa dữ dội ở vùng sinh dục. Người bệnh có thể nhìn thấy trứng rận hoặc rận đang bò. Phương pháp điều trị chính cho rận mu là dùng kem diệt rận.

9. HIV/AIDS

HIV là viết tắt của virus gây suy giảm miễn dịch ở người, do hai virus là Lentivirus xâm nhiễm. Theo thời gian, chúng phát triển thành Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) khiến cho hệ thống miễn dịch của người bệnh bị phá hủy. Cơ thể vì vậy không có khả năng chống lại các tác nhân gây hại, khiến cho nhiễm trùng và một số bệnh ung thư phát triển. Không phải tất cả người nhiễm HIV đều phát triển thành AIDS.

Bệnh lây lan theo nhiều cách khác nhau, bao gồm quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm HIV, lây qua đường máu, dùng chung kim tiêm hay từ mẹ mang thai truyền sang con…Hiện nay vẫn chưa có cách chữa khỏi nhiễm HIV, nhưng người bệnh có thể được điều trị bằng thuốc kháng virus (ART) và đồng thời làm giảm nguy cơ lây lan cho người khác.

10. Bệnh hạ cam mềm

Bệnh do một loại trực khuẩn có tên Haemophilus ducreyi gây ra. H.ducreyi là một trực khuẩn ngắn, mảnh, gram (-) với đầu tròn. Hạ cam mềm đăng trưng bởi sẹo lồi, loét đau, và sưng các hạch bạch huyết vùng bẹn dẫn đến mưng mủ. Hạ cam mềm giống các bệnh STDs khác gây loét sinh dục, nó cũng làm tăng nguy cơ lây truyền HIV.

Sau giai đoạn ủ bệnh từ 3-7 ngày, các nốt nhỏ, đau xuất hiện và nhanh chóng vỡ ra thành những loét loét nông, mềm, đau với rìa xù xì, xói mòn (ví dụ với mô nằm cao) và đường viền màu đỏ. Sự xói mòn sâu thỉnh thoảng dẫn đến việc phá hủy mô. Các hạch bạch huyết to lên và bắt đầu trở nên nhạy cảm, sau đó kết hợp với nhau tạo thành ổ áp-xe. Vùng da ở vị trí này có thể trở nên đỏ và sáng bóng và có thể vỡ ra thành lỗ rò. Tình trạng nhiễm trùng có thể lây lan sang các vùng da khác, dẫn đến các thương tổn mới. Hẹp bao quy đầu, hẹp niệu đạo và lỗ rò niệu đạo có thể là kết quả của căn bệnh này.

Phương pháp chẩn đoán thường chỉ dựa trên kết quả khám lâm sàng bởi vì việc nuôi cấy vi khuẩn rất khó khăn và việc nhận biết hiển vi bị nhiễu loạn bởi hệ khuẩn hỗn hợp ở loét. Người bệnh cũng cần được làm xét nghiệm huyết thanh học cho bệnh giang mai và HIV và cấy tìm Herpes để loại trừ các nguyên nhân khác của loét sinh dục. Việc điều trị bệnh hạ cam mềm cần được tiến hành sớm bằng kháng sinh.

11. Viêm gan B

Virus viêm gan B gây bệnh ở gan, nhưng lây qua dịch sinh dục và qua máu. Đặc biệt, virus này lây nhanh hơn virus HIV từ 50-100 lần khi quan hệ tình dục. Người nhiễm virus viêm gan B thường không có biểu hiện cụ thể. Một số trường hợp có những triệu chứng như vàng da, chán ăn, mệt mỏi… Bệnh không được chăm sóc tốt có thể dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan…

Hiện tại không có biện pháp chữa khỏi hoàn toàn, chỉ có thuốc khống chế khả năng hoạt động của virus. Tuy nhiên, mỗi người vẫn có cách phòng bệnh hiệu quả bằng cách tiêm vắc xin.