Các kỹ năng sống cần thiết giúp chăm sóc sức khỏe sinh sản cho VTN/TN

Lứa tuổi vị thành niên từ 10 - 19 tuổi. Ở giai đoạn này, các em rất thích khám phá năng lực bản thân, mở rộng thêm nhiều mối quan hệ mới. Nếu không được tuyên truyền đúng cách, các em rất dễ có các nguy cơ: Quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục không an toàn, dễ bị xâm hại tình dục dẫn đến mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục kể cả HIV/AIDS, mang thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn…

Các em thường thiếu kinh nghiệm sống, ít được rèn luyện kỹ năng sống, do đó khi cần phải đưa ra các quyết định quan trọng đối với SKSS/SKTD như quan hệ tình dục (QHTD) khi nào, với ai, có sử dụng biện pháp bảo vệ hay không, làm thế nào để nói lên quan điểm của mình về tình dục với bạn tình thì các em thường gặp khó khăn, có thể đưa ra những quyết định sai lầm làm ảnh hưởng đến cuộc sống và tương lai của mình.

1. Trước khi QHTD, các em cần có những kĩ năng sống cần có những kỹ năng sau:

- Kĩ năng xác định giá trị:

Là khả năng xác định đức tính, niềm tin, thái độ, chính kiến nào đó của mình là quan trọng và giúp mình hành động theo định hướng đó.

- Kĩ năng ra quyết định:

Là khả năng các em đưa ra được quyết định cho mình dựa trên cơ sở có đầy đủ thông tin và ý thức được hậu quả/kết quả từ quyết định của mình. Trong một số tình huống, thường có nhiều lựa chọn và mỗi người phải chọn ra một quyết định đồng thời phải ý thức được các khả năng, hậu quả có thể xảy ra. Do vậy, điều quan trọng là mỗi cá nhân cần dự kiến được càng nhiều càng tốt những hậu quả trước khi ra quyết định cuối cùng tối ưu nhất.

- Kĩ năng kiên định:

Là khả năng tự nhận biết được điều mình muốn hoặc không muốn, phù hợp với hoàn cảnh cụ thể, đồng thời giữ vững được khả năng/nhận định đó dù có những điều kiện khác tác động.

- Kĩ năng đặt mục tiêu:

Là khả năng tự xác định những gì mà mỗi cá nhân muốn thực hiện, muốn đạt tới.Một mục tiêu đặt ra cần phải được thể hiện bằng những từ ngữ cụ thể. Mục tiêu đó cần phải trả lời bằng những câu hỏi sau:Ai sẽ thực hiện? Thực hiện khi nào?Thực hiện cái gì? Thực hiện bằng cách nào?

- Kĩ năng giao tiếp:

Là khả năng có thể sử dụng trong giao tiếp hàng ngày để có thể diễn đạt mong muốn, cảm xúc, suy nghĩ của bản thân, đồng thời hiểu được quan điểm, thái độ và mong muốn của người khác.Kỹ năng giao tiếp là tổng hợp của nhiều kỹ năng như: kỹ năng lắng nghe, kỹ năng diễn đạt, kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ năng thương thuyết, kỹ năng từ chối… Các kỹ năng này giúp thiết lập và phát triển các mối quan hệ.

- Kĩ năng từ chối:

Là khả năng nói không với một đề nghị hoặc một lời mời của người khác làm một việc mà mình không muốn làm. Đặc biệt là đề nghị tham gia thực hiện những hành vi nguy cơ cho sức khỏe. Nhiều VTN/TN không dám từ chối vì sợ bạn bè hoặc bạn tình không bằng lòng vì vậy các em cần có kỹ năng từ chối để tránh tham gia vào những hành vi nguy cơ cho sức khỏe mà vẫn giữ được mối quan hệ với bạn bè và bạn tình.

2. Khi đã QHTD, VTN/TN cần có kiến thức về tình dục an toàn

- Luôn sử dụng bao cao su là cách quan hệ tình dục an toàn nhất

Bao cao su là phương pháp phổ biến nhất để ngăn ngừa có thai và mắc phải (hoặc lây truyền) các bệnh qua đường tình dục. Bao cao su có giá thành rẻ, dễ mua, dễ sử dụng, nhưng cần lưu ý kiểm tra hạn sử dụng trước khi dùng, không sử dụng lại bao cao su, và tìm hiểu hướng dẫn sử dụng bao cao su đúng cách.

- Quan hệ tình dục an toàn khi bạn hạn chế số lượng "đối tác"

Theo nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, nguy cơ nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục sẽ cao hơn nếu quan hệ với nhiều đối tác. Khi quan hệ với một người nào đó, hãy nhớ rằng, các em cũng đang đồng thời "quan hệ" luôn với cả những người họ từng có quan hệ trước đó. Cách tốt nhất là hạn chế số lượng bạn tình, và luôn sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ.

- Xét nghiệm sẽ giúp quan hệ tình dục an toàn

Rất nhiều loại bệnh lây truyền qua đường tình dục không hề có triệu chứng nào. Các em không thể biết chắc mình có đang mắc loại bệnh lây truyền qua đường tình dục nào hay không, trừ khi đi xét nghiệm. Hãy đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện uy tín làm xét nghiệm để biết chắc rằng mình an toàn.

- Chìa khóa của quan hệ tình dục an toàn là trao đổi thẳng thắn

Đừng ngại phải nói chuyện với người ấy về quan hệ tình dục. Nếu các em muốn biết người ấy đã có kinh nghiệm tình dục nào hay chưa, sức khỏe tình dục của người ta như thế nào, hai bạn sẽ sử dụng biện pháp bảo vệ nào để ngăn ngừa có thai và phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục, hãy trao đổi thẳng thắn.

- Quan hệ tình dục an toàn là nói "Không" khi chưa sẵn sàng

Nếu các em chưa muốn có quan hệ tình dục, hãy mạnh dạn nói "Không" khi người ấy đề nghị. Cơ thể các em là của các em, và cũng chỉ các em có quyền quyết định làm hoặc không làm điều gì. Đừng để những lời lẽ thuyết phục của người ấy làm các em phân vân khi chưa sẵn sàng. Nếu yêu các em, người ta sẽ tôn trọng mong muốn của các em thôi.

- Tránh quan hệ tình dục khi đang sử dụng chất kích thích

Sử dụng rượu, bia và các chất kích thích khác có thể làm giảm sự kiềm chế, khiến các em đưa ra những quyết định thiếu đi sự tỉnh táo. Nếu đến các buổi tiệc, hạn chế uống nhiều rượu, bia, đồng thời đi cùng một hoặc vài người bạn có thể tin tưởng, không rời bữa tiệc với bất kỳ ai mà các em không biết rõ. Đừng tự đặt mình vào vòng nguy hiểm vì những tình huống không đáng có, các em nhé.