Lễ phát động Chiến dịch tăng cường tiếp cận dịch vụ KHHGĐ tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Tham dự có bà Hoàng Thị Thơm - Phó Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế, ông Nguyễn Văn Toàn - Phó chủ tịch UBND, Trưởng ban Ban Chỉ đạo Công tác Dân số và phát triển tỉnh Hòa Bình.

Quy mô dân số tại Việt Nam: Đạt nhiều thành tựu nhưng vẫn còn không ít thách thức

Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định dân số là nền tảng quan trọng trong phát triển bền vững của quốc gia thông qua việc ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm đẩy mạnh công tác dân số, sức khỏe sinh sản. Nhờ thành công của Chương trình KHHGĐ, tốc độ gia tăng quy mô dân số đã được khống chế. Cụ thể: Tốc độ tăng dân số bình quân hàng năm, năm 2022 là 0,97% so với năm 2021;thấp hơn 0,4% giai đoạn 2009-2019 (1,14%) so với giai đoạn 1999-2009 (1,18%), thấp hơn rất nhiều so với 3-4 thập kỷ trước đây (trên dưới 3%/năm). Tổng tỷ suất sinh (TFR) giảm từ 6,3 con/phụ nữ vào năm 1960 xuống 2,09 con năm 2006 và duy trì ở mức sinh thay thế trong gần hai thập kỷ qua.

Tuy nhiên, Chương trình KHHGĐ nước ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Mặc dù đã đạt mức sinh thay thế nhưng mức sinh còn biến động khó lường: 33 tỉnh/thành phố có mức sinh cao, thậm chí rất cao; số phụ nữ 15-49 tuổi gia tăng nên nhu cầu phương tiện tránh thai vẫn tiếp tục tăng; tình trạng phá thai, vô sinh cao và có xu hướng tăng; chưa đáp ứng được nhu cầu tăng về tránh thai (nhóm kết hôn/chung sống (10,2%) và nhóm chưa kết hôn/không chung sống (40,7%)); chưa đảm bảo đáp ứng nhu cầu được tiếp cận thuận tiện với các biện pháp tránh thai hiện đại của mọi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, nhất là nhóm vị thành niên, thanh niên, người di cư,...

Mức sinh của phụ nữ DTTS ở mức cao so với cả nước

Trong thời gian qua, công tác Dân số ở vùng DTTS luôn được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người DTTS. Các chính sách để thay đổi mức sinh của người DTTS đã có kết quả tích cực. Tuy vậy, vẫn cần rất nhiều nỗ lực trong công tác truyền thông nhằm giảm bớt mức sinh đối với một số dân tộc hiện có mức sinh rất cao so với trung bình của cả nước.

Hiện nay, vùng đồng bào DTTS vẫn là vùng khó khăn nhất với chất lượng nguồn nhân lực chưa cao, điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn nên chưa được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, tình trạng đông con gắn với đói nghèo và ít học vẫn còn hiện hữu. Tỷ lệ tảo hôn của người DTTS giảm nhưng vẫn ở mức cao, cứ 10 người DTTS thì có 2người tảo hôn. Tình trạng kết hôn cận huyết của người DTTS đã giảm nhưng vẫn tăng cao ở một số dân tộc. Trên phạm vi cả nước, tỷ suất sinh con vị thành niên cao nhất ghi nhận ở nhóm phụ nữ sống tại khu vực Trung du và miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, nơi tập trung đông các dân tộc thiểu số.

Một số giải pháp nhằm tăng cường tiếp cận dịch vụ KHHGĐ tại vùng đồng bào DTTS và miền núi

Để giải quyết các vấn đề nêu trên, ngày 14/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1719/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025. Trong đó, Dự án 7 với mục tiêu cải thiện sức khỏe người DTTS về thể chất và tinh thần, tầm vóc và tuổi thọ.

Tại Lễ phát động, bà Hoàng Thị Thơm - Phó Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế nhấn mạnh: “Để thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ của công tác dân số tại vùng đồng bào DTTS và miền núi, có mức sinh cao, thông qua Lễ phát động Chiến dịch, thay mặt lãnh đạo Cục Dân số - Bộ Y tế, tôi mong muốn Ban Chỉ đạo công tác Dân số và phát triển, Sở Y tế, Chi cục Dân số-KHHGĐ các tỉnh vùng đồng bào DTTS và miền núi có mức sinh cao tổ chức các đợt cao điểm chiến dịch và tích cực tuyên truyền, vận động nhằm tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, huy động sự tham gia của ban, ngành đoàn thể và toàn xã hội thực hiện cuộc vận động mỗi gia đình, cặp vợ chồng sinh đủ hai con, nuôi dạy con tốt, xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc”.

Cụ thể, Phó Cục trưởng Hoàng Thị Thơm đề nghị Ban Chỉ đạo công tác Dân số và phát triển, Sở Y tế, Chi cục Dân số-KHHGĐ các tỉnh vùng đồng bào DTTS và miền núi có mức sinh cao quan tâm chỉ đạo một số nội dung chủ yếu:

Một, xây dựng hệ thống thông điệp truyền thông, nội dung tuyên truyền, vận động trong các đợt chiến dịch phù hợp với vùng mức sinh cao. Trong đó, tiếp tục thực hiện tuyên truyền về lợi ích của việc sinh ít con đối với phát triển kinh tế - xã hội và nuôi dạy con tốt, xây dựng gia đình hạnh phúc. Tập trung vận động không kết hôn và sinh con quá sớm, không sinh quá dày và không sinh nhiều con. Đối tượng tuyên truyền, vận động chủ yếu là các cặp vợ chồng đã sinh hai con và có ý định sinh thêm con.

Hai, tiếp tục áp dụng và nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân sinh ít con hơn ở vùng mức sinh cao thông qua hỗ trợ người dân thực hiện dịch vụ KHHGĐ, bao gồm cả phương tiện tránh thai.

Ba, bồi dưỡng, hỗ trợ người thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ, người vận động thực hiện KHHGĐ,...; Khuyến khích các cặp vợ chồng, gia đình, tập thể, cộng đồng không có người sinh con thứ ba trở lên.