Nhiễu loạn cảm xúc - Chứng bệnh có thể bạn chưa biết

1. Nhiễu loạn cảm xúc là gì?

Nhiễu loạn cảm xúc hay còn có tên khoa học là Pseudobulbar Affect (PBA) là một tình trạng rối loạn thần kinh với đặc trưng là sự phát triển giai đoạn khóc cười không thích hợp, không kiểm soát. Chứng nhiễu loạn này thường sẽ xuất hiện nhiều ở những trường hợp bị thần kinh hoặc đã từng gặp phải các chấn thương nghiêm trọng ảnh hưởng đến não bộ, làm con người mất khả năng kiểm soát cảm xúc. Đặc biệt nó sẽ phổ biến hơn ở những người còn sống sót sau những cơn đột quỵ hoặc những người có tiền sử bị mất trí nhớ, chấn thương não, đa xơ cứng, bệnh Lou Gehrig (ALS).

TS Santosh Kesari (Chủ tịch Khoa Khoa học Thần kinh và Thần kinh học thuộc Viện Ung thư John Wayne tại Trung tâm Y tế Providence Saint John) cũng từng có chia sẻ, ông cho biết chứng nhiễu loạn cảm xúc có thể xuất hiện vào bất cứ thời điểm nào, kéo dài ở bất cứ đâu từ vài giây cho đến vài phút. Tình trạng này sẽ gây cản trở và tạo cảm giác khó chịu đối với sức khỏe của người bệnh và có thể gây ra nhiều vấn đề khác như bị xã hội cô lập, đau khổ, không có khả năng làm việc.

Theo dữ liệu thu thập được thì số lượng mắc phải chứng nhiễu loạn cảm xúc không phải quá nhiều nhưng đây cũng không phải là một dạng rối loạn hiếm gặp. Dựa trên thực tế cho thấy thì chứng rối loạn này có sự ảnh hưởng đến hơn 1 triệu người đang sinh sống tại Hoa Kỳ.

Thông thường chứng nhiễu loạn cảm xúc sẽ không được chẩn đoán một cách rõ ràng mà hay bị nhầm lẫn với các tình trạng rối loạn tâm trạng khác. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia thì nếu được chẩn đoán tốt thì tình trạng này có thể được quản lý và khắc phục hiệu quả bằng việc sử dụng thuốc.

2. Nguyên nhân của chứng nhiễu loạn cảm xúc

Các triệu chứng phổ biến của chứng nhiễu loạn cảm xúc bao gồm:

- Đột ngột khóc hay cười với cường độ mạnh, không thể kiểm soát

- Khóc hay cười dường như không phù hợp với các tình huống thực tế

- Các cơn bùng phát kéo dài hơn bạn nghĩ

- Bùng phát cảm giác thất vọng và tức giận

- Các biểu hiện trên mặt không phù hợp với những cảm xúc

- Các cơn bùng phát xảy ra nhiều lần trong ngày hoặc nhiều lần trong một tháng. 

Nói cách khác, bạn có thể cảm thấy hạnh phúc nhưng bắt đầu khóc và không thể dừng lại được. Bạn cũng có thể cảm thấy buồn nhưng lại bắt đầu cười. Bạn chỉ có thể khóc hay cười rất nhiều. Một số người nói các triệu chứng đến một cách nhanh chóng giống như một cơn động kinh. Rất dễ nhầm lẫn các triệu chứng đối với những người trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực.

Nếu bị nhiễu loạn cảm xúc, bạn có thể trở nên lo lắng hay xấu hổ trước công chúng. Bạn có thể lo lắng xảy ra một cơn mới trong tương lai và muốn hủy bỏ các kế hoạch với bạn bè hoặc gia đình. Nếu đang chăm sóc cho một người bị chứng này, bạn có thể cảm thấy bối rối hay thất vọng. Tác động cảm xúc của tình trạng này có thể ảnh hưởng đáng kể đến việc phục hồi và chất lượng cuộc sống. Bạn nên đi khám và điều trị với bác sĩ có chuyên môn.

3. Những phương pháp điều trị

Sau khi chẩn đoán chính xác về tình trạng nhiễu loạn cảm xúc, các bác sĩ, chuyên gia sẽ tư vấn và gợi ý về các phương pháp hỗ trợ điều trị. Mục tiêu chính của việc điều trị đó chính là giúp người bệnh kiểm soát và làm giảm bớt tần suất, mức độ của những cơn bộc phát. Theo đó, các biện pháp sử dụng thuốc sẽ thường được áp dụng nhất và nó cũng mang lại hiệu quả tốt đối với các trường hợp. Việc chẩn đoán và điều trị nhiễu loạn cảm xúc thường được thực hiện bởi bác sĩ nội thần kinh hoặc bác sĩ tâm thần.

Một số loại thuốc thường được sử dụng như:

- Thuốc chống trầm cảm: Bao gồm các loại thuốc thuộc nhóm thuốc ức chế hấp thu chọn lọc serotonin (SSRIs) hoặc nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs).

- Dextromethorphan hydrobromide hoặc quinidine sulfate (Nuedexta): Đây là loại thuốc được FDA chấp nhận đối với việc sử dụng trong quá trình điều trị chứng nhiễu loạn cảm xúc.

Theo kết quả của nhiều cuộc nghiên cứu nhận thấy rằng, các trường hợp mắc bệnh đa xơ cứng hoặc xơ cứng teo cơ một bên sẽ giảm bớt số lần xuất hiện những cơn bộc phát, tỉ lệ giảm khoảng 50% sau khi sử dụng thuốc. Tùy vào tình trạng trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của họ mà các chuyên gia, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất, cân nhắc về tính rủi ro và sự ảnh hưởng của thuốc. Bên cạnh đó, các nhà trị liệu cũng sẽ tiến hành tư vấn và sắp xếp lịch làm việc phù hợp đối với từng đối tượng bệnh khác nhau.

Để kiểm soát và giảm bớt các ảnh hưởng của những cơn bộc phát, chuyên gia tâm lý cũng sẽ hỗ trợ người bệnh điều chỉnh chế độ sinh hoạt phù hợp như:

- Nói chuyện với mọi người về chứng rối loạn cảm xúc và mức độ ảnh hưởng của nó đến bạn và gia đình. Điều này sẽ giúp những người xung quanh bạn khỏi bị bất ngờ hay lúng túng khi một cơn bùng phát xảy ra.

- Thay đổi vị trí. Nếu bạn cảm thấy sắp bị tấn công bởi một cơn cười hay khóc, hãy thay đổi cách bạn đang ngồi hoặc đứng.

- Thở chậm và sâu. Thở chậm và sâu trong suốt cơn bùng phát cho đến khi bạn cảm thấy kiểm soát trở lại.

- Thư giãn. Một cơn bùng phát tình cảm có thể làm cho cơ bắp căng thẳng. Hãy thư giãn vai và trán sau khi cơn xảy ra.

Triệu chứng nặng của nhiễu loạn cảm xúc có thể gây xấu hổ, cô lập với xã hội, lo âu và trầm cảm. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến công việc hàng ngày, đặc biệt khi đã được chẩn đoán bệnh lý thần kinh. Nhiễu loạn cảm xúc không phải là một chứng bệnh phổ biến nhưng nó vẫn có nguy cơ khởi phát, nhất là những trường hợp đang bị rối loạn tâm thần. Chính vì thế mỗi chúng ta cần phải chủ động trong việc phòng tránh và nhanh chóng can thiệp khi cần thiết.