Phù chân ở phụ nữ mang thai: Một số điều cần lưu ý

Những biểu hiện của phù chân thai kì

Có thai bị phù chân là điều bình thường. Bà bầu có thể bị phù chân vào bất cứ thời gian nào trong thai kỳ nhưng mẹ bầu bị phù chân tháng thứ 5 là phổ biến. Các triệu chứng và mức độ phù chân sẽ tăng dần khi đến những tháng cuối thai kỳ. Cụ thể:

-Tam cá nguyệt thứ nhất: Bà bầu bị sưng phù sớm với mức độ nhẹ ở chân, tay hoặc mặt.

- Tam cá nguyệt thứ hai: Hiện tượng phù chân khi mang thai bắt đầu thấy rõ. Thông thường, bà bầu bị phù chân tháng thứ 4 và thứ 5 rất phổ biến.

- Tam cá nguyệt thứ ba: Xuất hiện rõ nét nhất, càng gần đến ngày dự sinh thì hiện tượng phù chân khi mang thai càng nặng. Tuy nhiên, tình trạng này sẽ biến mất sau khi sinh vài ngày đến vài tuần.

Ngoài ra, bà bầu có thể bị phù chân do ảnh hưởng bởi các yếu tố sau: Thời tiết nóng bức, hấp thụ quá nhiều muối, đứng trong thời gian dài, chế độ ăn uống thiếu kali, hoạt động thể chất trong nhiều ngày, uống nhiều cà phê hoặc thức uống chứa caffeine. Tuy nhiên, bà bầu bị phù chân đôi khi là dấu hiệu cảnh báo bạn đang gặp vấn đề nghiêm trọng hơn. Một trong số đó có thể là tiền sản giật, một hội chứng bệnh lý thai nghén toàn thân rất nguy hiểm. Hãy đến bệnh viện để kiểm tra ngay nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu sau: Khó thở, đau đầu dữ dội, nhìn lờ mờ không rõ, chóng mặt, nôn mửa, đau nhiều ngay dưới xương sườn phải, đau thượng vị ở bà bầu, dấu hiệu sưng, phù tăng nhiều hơn so với ban đầu. Trong trường hợp nếu nhận thấy biểu hiện sưng phù chỉ ở một chân nhưng có kèm nóng, đỏ đau thì có thể bạn đã gặp phải bệnh lý huyết khối tĩnh mạch. Đây là chứng bệnh có liên quan đến tình trạng cục máu đông xuất hiện thường là ở tĩnh mạch chân gây ứ trệ tuần hoàn. Nếu gặp phải những dấu hiệu này, bạn cũng cần liên hệ ngay với bác sĩ để sớm có biện pháp xử lý kịp thời.

Nguyên nhân phù chân thai kỳ

Nguyên nhân bởi cơ thể cần sản sinh nhiều lượng dịch hơn, cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho bé. Mặt khác giúp các cơ mềm hơn, thích nghi với sự phát triển từng ngày của thai nhi và chuẩn bị cho thời điểm sinh nở. Đây cũng là một phần nguyên nhân khiến cơ thể mẹ tăng khoảng 25% cân nặng trong suốt thai kỳ. Ngoài chân, vị trí phù còn có thể xuất hiện ở tay, mặt hay ngực,… Tình trạng này tăng lên theo thời gian mang thai nên triệu chứng sẽ biểu hiện rõ ràng nhất ở 3 tháng cuối. Ngoài ra, hiện tượng phù chân khi mang thai còn do những nguyên nhân khác như sau:

- Ứ trệ lưu thông tuần hoàn: thai nhi càng lớn, áp lực lên ổ bụng và vùng chậu càng tăng, làm ứ trệ khiến các tĩnh mạch tại đây. Vì vậy, việc lưu thông máu đến tim gặp trở ngại. Vùng chi dưới thiếu sự nuôi dưỡng lâu ngày dẫn đến hiện tượng phù.

- Thói quen sinh hoạt: cơ thể nặng nề, mệt mỏi khiến mẹ lười vận động, ngồi nhiều. Tuy nhiên, việc đứng lâu, mang giày cao gót hay hoạt động mạnh thường xuyên cũng gây nên việc tăng áp lực ổ bụng.

- Rối loạn nội tiết tố: nồng độ hoocmon không ổn định có thể dẫn đến biến chứng giãn nở tĩnh mạch, góp phần đình trệ hoạt động lưu thông máu, thậm chí có thể không hồi phục sau khi sinh.

- Chế độ dinh dưỡng: việc hấp thu quá nhiều muối nhưng lại ít bổ sung Kali, sử dụng bia rượu trong lúc mang thai,… cũng góp phần khiến triệu chứng nặng nề hơn.

- Phụ nữ mang thai trên 40 tuổi, có tiền sử hoặc người thân từng bị tiền sản giật, có bệnh lý nền hoặc từng mắc tiểu đường, cao huyết áp,… cần đặc biệt lưu ý nếu bị phù chân khi mang thai.Một số nguyên nhân khác: đa thai (thai sinh đôi trở lên), tăng cân, béo phì, liệt hoặc kém vận động chi dưới,…

Một số biện pháp khắc phục phù chân khi mang thai

Về chế độ dinh dưỡng

- Muối: chỉ nên chế biến thức ăn thanh đạm, vừa phải, sử dụng quá nhiều gia vị trong món ăn có thể tăng lượng hấp thu Natri. Việc hấp thu muối quá nhiều có thể khiến cơ thể tích trữ một lượng nước lớn, có thể gây các hậu quả không chỉ triệu chứng sưng nề mà còn làm tăng huyết áp, suy thận, viêm bàng quang,… Tránh thức ăn có nhiều muối, chẳng hạn như thức ăn nhanh. Thay vào đó, hãy tập trung vào chế độ ăn uống với trái cây và rau tươi, thịt nạc và protein.

- Bổ sung thêm Kali: Kali có tác dụng ổn định lượng dịch trong cơ thể, giúp mẹ bầu giảm triệu chứng sưng phù một cách hiệu quả, nhưng điều quan trọng là bà bầu phải ăn các nguồn cung cấp kali tốt trong chế độ ăn uống.. Do vậy, mẹ bầu nên chú ý bổ sung qua các thực phẩm tươi mới, an toàn như chuối, khoai lang, cải bó xôi, sữa chua, cá hồi, khoai tây, khoai lang cả vỏ, đậu, cam, chanh dây, cà rốt, củ cải.

- Uống đủ nước: Nếu cơ thể đang mất nước, cơ thể sẽ giữ lại nhiều chất lỏng hơn để cố gắng bù đắp. Do vậy, cần bổ sung đủ lượng nước khoảng 2,4 lít/ngày góp phần cân bằng dung dịch nội môi, thải loại lượng Natri dư thừa cùng các độc tố khác, giúp cơ thể được thanh lọc hiệu quả. Nếu không được cung cấp đủ nước, thận sẽ hoạt động tích nước lại ở các tế bào nhiều hơn, khiến triệu chứng sưng phù thêm nặng nề. Để dễ uống được nhiều nước, bà bầu cũng có thể tạo hương vị cho nước bằng vỏ chanh, lát chanh, bạc hà hoặc quả mọng. Bà bầu cũng có thể sử dụng nước ép trái cây, các loại trà thảo mộc (trà gừng, trà bạc hà, hoa cúc,…) để tăng khẩu vị.

- Không sử dụng cà phê: cafein từ cà phê có tác dụng lợi tiểu nên có thể khiến mẹ bầu bị rối loạn điện giải, cơ thể tích nước nhiều hơn. Chưa hết, cafein là chất có khả năng cản trở sự hấp thu, có hại cho sự phát triển của thai nhi.

Về sinh hoạt hàng ngày

- Chườm mát: sử dụng khăn ngâm nước lạnh hoặc bọc đá chườm lên vị trí bị sưng phù có thể giúp cải thiện triệu chứng an toàn.

- Trang phục: Việc mặc quần áo quá chật, ôm bó sát đặc biệt là ở khu vực cổ tay, thắt lưng và mắt cá chân có thể khiến vấn đề phù chân khi mang thai thêm nặng hơn. Về cơ bản, điều này làm cho máu không được lưu thông dễ dàng. Do vậy, cách giảm phù chân khi mang thai tốt nhất là bạn nên chọn quần áo rộng rãi, thoáng mát, tránh dùng các loại có chun. Gợi ý là mẹ bầu có thể chọn các loại đầm maxi vào mùa hè và các loại áo len cổ lọ dáng rộng vào mùa đông khi cơ thể cần được giữ ấm. Trong những ngày nắng nóng oi bức, mẹ bầu nên tránh làm việc dưới trời nắng nóng, hạn chế vận động quá sức để giữ mát cho cơ thể, giảm sưng phù. Nếu có điều kiện, bạn nên ở trong điều hòa hoặc ở gần quạt cho thoải mái.

- Chọn giày dép phù hợp: Mang thai là giai đoạn bạn phải nói lời tạm biệt những đôi cao gót kiêu kỳ để “kết thân” những chiếc giày đế bằng giản đơn. Loại giày này không chỉ hữu ích trong việc cải thiện tình trạng phù chân khi mang thai mà còn giúp bạn phòng tránh được các vấn đề xảy ra ở lưng và hông khi trọng lượng cơ thể thay đổi vào giai đoạn cuối thai kỳ. Trên thực tế, chứng phù chân ở thai phụ thường có xu hướng giảm bớt sau khi sinh. Nhưng vẫn có nhiều trường hợp các chị em nhận thấy bàn chân của mình không thể về lại kích cỡ như trước nữa. Thay vì tiếc hùi hụi những đôi giày cũ, bạn hãy xem đây như một cơ hội để “tự thưởng” cho mình những món đồ mới sau khi sinh.

- Vận động: không nên đứng hoặc ngồi quá lâu, tránh xa các hoạt động gắng sức như chạy, mang vác, tập tạ,… Có thể rèn luyện cơ thể bằng một số bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội,… (hãy hỏi ý kiến bác sĩ để đưa ra sự lựa chọn tốt nhất). Thực chất, đi bộ là hoạt động mang đến lợi ích cho mẹ bầu trong hầu hết trường hợp. Trong suốt thời gian mang thai, bạn nên dành thời gian ít nhất từ 5–10 phút mỗi ngày để đi bộ. Điều này sẽ cải thiện sức khỏe, tốt cho quá trình lưu thông máu và hỗ trợ giảm sưng phù chân hiệu quả. Khi ở công sở, mẹ bầu cũng không nên ngồi hoặc đứng quá lâu. Thay vào đó, bạn nên đi lại thường xuyên để thúc đẩy máu lưu thông đều ở hai chân. Ngoài việc đi bộ, từ tháng thứ 4 trở đi, mẹ có thể chọn tập thêm yoga để ngăn ngừa cơn đau mỏi vai gáy, đau lưng.

- Nằm nghiêng khi ngủ và kê cao chân: Những lúc ngủ hoặc chợp mắt vào giấc trưa, mẹ bầu nên nằm nghiêng sang trái. Tư thế ngủ tốt cho bà bầu này sẽ giúp cải thiện tuần hoàn máu, làm giảm sưng phù chân hiệu quả. Lý do vì việc nằm nghiêng một bên như vậy sẽ giảm áp lực tử cung lên tĩnh mạch chủ dưới (tĩnh mạch này có chức năng bơm máu từ các chi dưới về tim). Thêm vào đó, khi nghỉ ngơi, bạn có thể dùng gối để kê cao chân hơn vị trí của tim. Hành động này được cho là cũng góp phần giảm tình trạng sưng phù. Ngoài cách này, bạn cũng có thể nằm ngửa và nâng chân gác lên tường nhà trong vài phút, thực hiện động tác như vậy khoảng vài lần trong ngày.

- Xoa bóp: giúp giảm sưng và thư giãn cơ hiệu quả, tuy nhiên chỉ thực hiện với lực tay nhẹ nhàng. Sử dụng nước ấm ngâm chân và các tinh dầu có lợi cho mẹ bầu (tràm, bạc hà, gừng,...) kèm theo có thể giúp mẹ bầu ngủ ngon, tinh thần thoải mái hơn. việc massage giúp loại bỏ bớt lượng dịch thừa ra khỏi chân, từ đó giúp giảm sưng chân. Những lúc rảnh rỗi, bạn có thể nhờ chồng massage hoặc đến những spa uy tín có dịch vụ dành riêng cho bà bầu. Nếu massage tại nhà, bạn có thể sử dụng các loại tinh dầu như bạc hà, oải hương vào các loại dầu xoa bóp để tăng tác dụng thư giãn.

Một số lưu ý khác: tránh các thói quen xấu như nhịn tiểu, ngồi gác chân, bắt chéo, xếp bằng. Nên thường xuyên duỗi chân hoặc thay đổi tư thế để tránh tình trạng ứ đọng tuần hoàn.