Thiếu máu nhược sắc tuổi dậy thì

Thiếu máu nhược sắc là tình trạng xuất hiện sự suy giảm số lượng huyết sắc tố trong tế bào, kích thước hồng cầu biến đổi và nhạt màu hơn bình thường. Điều này làm giảm khả năng vận chuyển oxy tới các mô trong cơ thể. Bệnh thiếu máu nhược sắt còn có tên gọi thiếu máu hồng cầu nhỏ nhược sắc. Hậu quả của tình trạng này là khả năng vận chuyển oxy đến các tế bào trong cơ thể bị suy giảm. Bệnh thiếu máu nhược sắc được đánh giá qua những chỉ số sinh hóa như sau:

- Nồng độ huyết sắc tố trung bình hồng cầu (MCHC): nhỏ hơn 280g/l

- Lượng huyết sắc tố trung bình có trong một hồng cầu (MCH): nhỏ hơn 27pg

- Thể tích trung bình hồng cầu (MCV): nhỏ hơn 60fl

Thống kê của một tạp chí sức khỏe cho biết khoảng 20 - 25% thiếu nữ xuất hiện triệu chứng thiếu máu nhược sắc tuổi dậy thì. Do đó, cha mẹ nên chú trọng chế độ ăn giàu dinh dưỡng để giúp trẻ hạn chế tình trạng này.

Dấu hiệu của bệnh thiếu máu nhược sắc tuổi dậy thì

- Sức chịu đựng kém, cơ thể mệt mỏi, ủ rũ, suy nhược

- Da tái xanh, nhợt nhạt

- Thường hay nhức đầu, chóng mặt, ù tai, kém tập trung

- Chán ăn, đầy hơi, bụng khó chịu, rối loạn tiêu hóa

- Tóc khô và dễ gãy rụng

- Móng tay, móng chân giòn, bị biến dạng và dễ gãy

- Cơ thể chậm phát triển

- Khó thở, tim đập nhanh khi làm việc nặng nhọc

- Thường xuyên bị viêm nướu, lưỡi sưng đau, môi nứt nẻ

- Thiếu năng động so với độ tuổi

Nguyên nhân gây thiếu máu nhược sắc 

- Thiếu sắt: Chất sắt là thành phần tạo nên hemoglobin (huyết sắc tố), là một loại protein có nhiệm vụ mang oxy đến từng tế bào trong cơ thể. Tình trạng thiếu sắt dẫn đến thiếu hụt huyết sắc tố khiến cơ thể bị suy nhược.

- Rối loạn huyết sắc tố: Phân tử hemoglobin có cấu trúc bất thường do rối loạn chuyển hóa vitamin B6, ngộ độc chì, ngộ độc thuốc isoniazid hoặc sử dụng thuốc chloramphenicol.

- Bệnh thalassemia: Bất thường về mặt di truyền tạo nên những tế bào hồng cầu khiếm khuyết và dễ bị phá hủy.

- Thiếu vitamin: Chế độ ăn không cung cấp đủ một số loại vitamin quan trọng như vitamin B9 hay vitamin B12 có thể khiến quá trình sản xuất hồng cầu bị trì trệ.

- Bệnh lý gây viêm: Những căn bệnh như bệnh thận, viêm khớp dạng thấp, ung thư, HIV/AIDS, bệnh Crohn... có thể gây cản trở quá trình sản xuất hồng cầu của cơ thể.

- Bệnh lý đường tiêu hóa: Các bệnh đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày và tình trạng nhiễm ký sinh trùng như giun móc, không những gây mất màu mà còn khiến cơ thể khó hấp thụ sắt hơn bình thường.

- Bệnh lý tủy xương: Bệnh bạch cầu và bệnh tủy khiến tủy xương sản xuất ít hồng cầu hơn.

- Mất máu: Việc mất máu do chấn thương hoặc chảy máu đường tiêu hóa bởi các bệnh dạ dày, hành kinh kéo dài ở nữ giới cũng sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu nhược sắc.

- Khả năng hấp thụ kém: Một số tình trạng sức khỏe như bệnh celiac sẽ cản trở quá trình hấp thụ sắt của cơ thể. Điều này khiến trẻ trong độ tuổi dậy thì không thể phát triển, làm gia tăng nguy cơ bị thiếu máu trong tương lai nếu không phát hiện kịp thời.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị thiếu máu nhược sắc tuổi dậy thì

Theo các chuyên gia, khi mắc phải bệnh thiếu máu nhược sắc, trẻ trong độ tuổi dậy thì nên tuân thủ một số lưu ý về dinh dưỡng, chẳng hạn như:

- Chế độ ăn giàu vitamin B12, B9: Tuy không được chú ý nhiều như khoáng chất sắt nhưng cả vitamin B9 (axit folic) và vitamin B12 đều là hai vitamin nhóm B cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu cũng như tối ưu hóa khả năng sử dụng sắt của cơ thể. Việc thiếu hụt các dưỡng chất trên sẽ cản trở quá trình cải thiện bệnh thiếu máu nhược sắc ở tuổi dậy thì. Vì vậy, bạn nên quan tâm tìm hiểu các thực phẩm giàu vitamin B9, B12 để bổ sung vào chế độ ăn cho trẻ. Theo các chuyên gia, các thực phẩm dồi dào 2 khoáng chất trên gồm: Gan, Cá ngừ, Sữa, Trứng, Cơm, Mì ống, Bánh mì, Nước cam, Rau màu xanh lá đậm.

- Chế độ ăn giàu vitamin C: Vitamin C sẽ hỗ trợ cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn, qua đó cải thiện thiếu máu. Nghiên cứu khoa học cũng đã chỉ ra rằng bổ sung 100mg vitamin C trong bữa ăn sẽ giúp tăng năng suất hấp thu sắt lên 67%. Chưa kể, dưỡng chất này còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức đề kháng, chống lại những bệnh vặt thông thường. Do vậy, bố mẹ hãy khuyến khích con mình ăn những thực phẩm giàu vitamin C để hỗ trợ cải thiện bệnh thiếu máu nhược sắc, chẳng hạn như: Ổi, Sơ ri, Dâu, Cam, Đu đủ, Cà chua, Đậu Hà Lan, Cải xoăn kale, Bông cải xanh.

- Chế độ ăn giàu chất sắt: Khi bị thiếu máu do thiếu sắt, việc chú trọng ăn các món dồi dào chất sắt để bổ sung khoáng chất này cho cơ thể là điều cần được quan tâm và ưu tiên hàng đầu. Một số thực phẩm chứa nhiều sắt tốt bao gồm: Tảo xoắn, Cải bó xôi, Trứng, Thịt đỏ, Gan, Đậu gà, Đậu nành, Hạt bí ngô, Ngũ cốc ăn sáng, Hải sản có vỏ (hàu, hến, nghêu…). Nếu vẫn còn lo ngại không thể bổ sung đủ những vitamin và khoáng chất cần thiết từ thực phẩm khi mắc bệnh thiếu máu nhược sắc thì việc tăng cường hấp thu thông qua sử dụng viên uống bổ sung sắt sẽ là một gợi ý hay dành cho các thanh thiếu niên trong độ tuổi dậy thì.