Trầm cảm ở người cao tuổi: Nguyên nhân gây khó chẩn đoán và điều trị

Biểu hiện của bệnh trầm cảm

Trầm cảm là bệnh phổ biến ở mọi lứa tuổi, nhưng người cao tuổi (NCT) có thể dễ bị trầm cảm hơn người trẻ (10% NCT ở cộng đồng có các triệu chứng trầm cảm, trong đó 1 – 2% bị trầm cảm điển hình).

 Tỷ lệ này cao hơn ở những người sống trong những hoàn cảnh đặc biệt, chẳng hạn như trong các trung tâm điều dưỡng, cô đơn. Bệnh dễ xảy ra nhất ở những người đang mắc các bệnh thực thể như tiểu đường, tai biến mạch máu não, huyết áp cao, xương khớp... Các chuyên gia ước tính, tỷ lệ bị trầm cảm ở những người cao tuổi có các bệnh lý thực thể trên có thể lên 20 – 35%.

Nhận biết trầm cảm ở NCT không dễ, tuy nhiên có một số dấu hiệu quyết định như giảm sự quan tâm chú ý, mất hứng thú với các hoạt động, đồ vật, người thân mà trước đây họ từng quan tâm, yêu quí. NCT bị trầm cảm thường dễ rơi vào trạng thái biệt lập, cô độc.

Họ thường cảm thấy khó khăn trong việc diễn đạt những cảm giác của mình thành lời, do vậy những người xung quanh không nhận ra được những bất ổn ở họ. Các dấu hiệu khác bao gồm mất sinh lực và cảm thấy mình vô dụng.

Nguyên nhân gây trầm cảm

Các nguyên nhân gây trầm cảm ở NCT thương gặp như: Những sự kiện làm đảo lộn cuộc sống: Về hưu, thay đổi chỗ ở, mất mát tài sản, con cái hư hỏng, gia đình ly tán,… đều là những sự kiện có thể tác động rất mạnh đến NCT.

Yếu tố sinh lý, sinh hoá. Các nhà khoa học cho rằng trầm cảm có thể do sự mất cân bằng sinh hoá các chất trong cơ thể khi người ta già đi, quá trình này diễn ra trong não người có tuổi và thuốc men sẽ điều chỉnh sự cân bằng của các chất hoá học này.

Thuốc men và rượu: Thuốc dùng để chữa các bệnh của NCT có thể gây ra nhiều tác dụng phụ bất lợi, uống càng nhiều thuốc thì tác dụng phụ càng lớn. Thiếu hụt Vitamin trong chế độ ăn, ít vận động đặc biệt đặc biệt ở những người có bệnh ở các cơ quan vận động cũng là một nguyên nhân gây trầm cảm ở những người có tuổi.

Các loại bệnh tật khác: Khi người già bị các bệnh thực thể như tai biến mạch máu mão, tuyến giáp, tiểu đường, cao huyết áp, trĩ... những bệnh này trở thành nỗi ám ảnh của người có tuổi, chữa không khỏi, họ có các biểu hiện của bệnh trầm cảm như lo lắng, bi quan, nghi ngờ, cáu kỉnh, xuất hiện tình trạng luẩn quẩn. Trầm cảm làm cho các bệnh thực thể nặng thêm và ngược lại.

Yếu tố di truyền: Ở một số người, trầm cảm có thể là một bệnh di truyền. Khi có người thân bị trầm cảm thì người con, cháu của họ cũng dễ mắc trầm cảm.

Tác hại của trầm cảm tới sức khỏe người già

Trầm cảm thường khiến người cao tuổi mất cảm giác ngon miệng, khiến họ chán ăn và dẫn đến sụt cân. Bên cạnh đó, họ còn có nguy cơ mắc phải những bệnh về thiếu chất như thiếu máu, loãng xương;

Thêm vào đó, triệu chứng mất ngủ khiến cơ thể người già không chỉ giảm sút về sức khỏe mà lại càng ốm yếu, gây ra tình trạng mệt mỏi triền miên và những căn bệnh liên quan tới thần kinh;

Cảm giác buồn chán, thất vọng và những suy nghĩ tiêu cực sẽ gây áp lực lên tim khi người bệnh thường xuyên suy nghĩ về chúng, từ đó nguy cơ mắc phải các bệnh tim mạch càng tăng cao;

Bệnh trầm cảm còn có thể ảnh hưởng tới trí nhớ của người cao tuổi. Một số người sẽ nhầm tưởng họ mắc bệnh mất trí ở tuổi già nhưng thực chất họ đang bị ảnh hưởng từ chứng trầm cảm. Càng lo lắng hay suy nghĩ về những điều đã qua hay càng bị ám ảnh bởi những thứ trong quá khứ, trí nhớ của người bệnh sẽ càng giảm sút;

Ốm yếu, mệt mỏi thường xuyên là những triệu chứng rõ ràng nhất của bệnh trầm cảm ở người cao tuổi.

Thay đổi lối sống để điều trị trầm cảm

Tăng cường hoạt động thể chất;

Tìm kiếm một sở thích hoặc thú vui (đọc sách, trồng cây, nuôi chim…);

Thăm viếng bạn bè và người thân;

Ngủ đủ giấc mỗi ngày;

Ăn uống điều độ.

Song song đó, gia đình nên khuyến khích và tạo điều kiện để người bệnh tham gia sinh hoạt cộng đồng như: làm từ thiện, hoạt động ở khu phố, sinh hoạt ở chùa, nhà thờ… Người bệnh sẽ dần tự cân bằng tinh thần khi thấy bản thân hữu ích và vui vẻ, linh hoạt hơn khi giao lưu với nhiều người trong hội, nhóm, câu lạc bộ.

Gia đình có người thân cao tuổi bị trầm cảm nên làm gì?

Gia đình đóng một yếu tố vô cùng quan trọng đối với người cao tuổi. Do vậy, nếu có người thân cao tuổi bị trầm cảm, bạn hãy ở bên họ và đừng bao giờ để họ một mình hay có cảm giác bị bỏ rơi. Hãy yêu thương và chăm sóc họ, chia sẻ và giúp họ gỡ bỏ những khúc mắc tâm lý. Nên nhớ rằng, bạn không nên đổ mọi trách nhiệm cho bác sĩ, vì chính bạn mới là người trị liệu tâm lý tốt nhất nếu người thân mắc phải trầm cảm. Cho dù có lúc bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi với những triệu chứng và sự kéo dài của căn bệnh, nhưng hãy kiên trì và đừng vội bỏ cuộc. Vì nếu bạn bỏ cuộc, điều đó đồng nghĩa với việc bạn đang quay lưng với chính người thân của mình.