Có thể bạn chưa biết: Những nguy cơ chấn thương đối với người cao tuổi

Người già đối diện với nhiều nguy cơ

Người cao tuổi (NCT) sẽ phải đối diện với nhiều vấn đề:

Da bị khô, mỏng, nhăn nheo.Cơ nhược, dễ tạo vết bầm khi tiêm truyền hay một chấn thương nhẹ.Mô dưới da mất tính đàn hồi và các mạch máu dễ vỡ, dễ loét vùng tỳ đè khi nằm lâu (nhất là sau gãy xương do đau không dám cử động).

Xương mất dần chất vôi nên dễ gãy.Khớp viêm cứng làm giới hạn cử động.

Lồng ngực bị cứng do vôi hóa các sụn sườn.

Cột sống biến dạng cong vẹo, xẹp lún, vì vậy chỉ cần ngã nhẹ là có thể bị gãy xương, thường là gãy cổ xương đùi, liên mấu chuyển xương đùi, thân xương đùi, xương cẳng chân, cột sống, tuy nhiên xương cánh tay và cẳng tay ít gãy hơn.

Trái tim NCT kém linh hoạt, kém thích ứng với quá tải, nhịp tim bù trừ bị hạn chế.Xơ vữa động mạch gây rối loạn chức năng nghiêm trọng làm thiểu năng động mạch vành, động mạch não và động mạch thận, xuất hiện bệnh mạch vành, suy tim ứ huyết và huyết áp cao.

Người trên 60 tuổi thường có vấn đề thiểu năng động mạch vành và thiếu oxy cơ tim tiềm tàng (mặc dù trước đó không có bệnh tim mạch).

Dắt chó đi bộ có thể tăng nguy cơ chấn thương cho người cao tuổi

Sau khi xem xét hồ sơ số ca chấn thương của các bệnh nhân từ 65 tuổi trở lên tại khoảng 100 khoa cấp cứu ở Mỹ, các nhà nghiên cứu của Đại học Pennsylvania đã phát hiện ra rằng: chấn thương gãy xương do dắt chó đi dạo đã tăng đáng kể từ 1.671 trường hợp năm 2004 lên 4.396 trong năm 2017, tức là tăng tới 163%.

Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ, trong số những người bị thương trong khi dắt chó đi bộ, gãy xương hông được ghi nhận thường xuyên nhất, chiếm 17% các thương tích trong cơ sở dữ liệu. Điều này có thể gây lo ngại đặc biệt vì tỷ lệ tử vong liên quan đến gãy xương hông ở bệnh nhân trên 65 tuổi là gần 30%.

Nghiên cứu cũng đề xuất rằng: người chủ nên huấn luyện để đảm bảo chó không giằng dây xích, kéo dây xích chạy hoặc họ có thể chọn nuôi các giống chó nhỏ để giảm thiểu rủi ro gãy xương cho người già.

Những vấn đề sau chấn thương

Người cao tuổi nếu bị đau sau chấn thương do gãy xương hoặc bị bệnh kéo dài, thường dẫn đến tình trạng trầm cảm, dễ giận hờn, bi quan, suy sụp, mất hi vọng vì bệnh tật và cảm thấy cô đơn, vô dụng. Bên cạnh đó là sự suy giảm chức năng hệ thần kinh trung ương như: bệnh lý mạch máu não, biến đổi kích thích tố, sang chấn tâm lý (stress), cũng như mất tế bào toàn thể dần dần, teo não, cùng với giảm lưu lượng máu trong não và tiêu thụ ôxy của não, giảm tổng hợp và tăng phá hủy những chất dẫn truyền thần kinh, đưa đến những bệnh như Parkinson, Alzheimer (sa sút trí tuệ). Sau chấn thương do gãy xương NCT thường không dám cử động do đau đớn, gây ứ đọng đờm nhớt, ứ trệ tuần hoàn phổi gây viêm phổi nặng dù được điều trị kháng sinh liều cao (nhất là bệnh nhân có bệnh phổi mạn trước đó). Đồng thời do không dám cử động, nằm tại chỗ lâu sẽ gây loét mục vùng tỳ đè, nếu kéo dài người bệnh sẽ tử vong trong đau đớn do nhiễm trùng.

Sau khi bị chấn thương gãy xương gây ra đau nên các bệnh tim tiềm tàng bùng phát, làm tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim không đáp ứng với thuốc điều trị, thậm chí khó kiểm soát được đường huyết. Sau gãy xương (nhất là gãy xương vùng háng – đùi) sẽ tạo ra cục máu đông sau chấn thương khoảng từ 6 – 12 giờ, chính những cục máu đông nhỏ này sẽ làm tắc mạch vành tim, mạch máu phổi, mạch máu não, gây nguy cơ tử vong như nhồi máu cơ tim (nếu phải nằm lâu). Ngoài ra ở NCT răng hư và/ hoặc rụng, cơ nhai bị teo, vị khứu giác đều giảm làm họ lười ăn và không ngon miệng, dạ dày tiết dịch và sức co bóp giảm, nhu động ruột kém, hoạt tính các men cũng giảm, thức ăn sau ăn chỉ hấp thu được khoảng 35%, dễ bị liệt ruột và táo bón sau chấn thương và nằm lâu. Chức năng gan giảm khoảng 40% về biến dưỡng đạm, đường và chất béo đều suy kém, tuyến tụy bị teo và xơ hóa dẫn đến mắc bệnh đái tháo đường (ĐTĐ), suy dinh dưỡng, thiếu năng lượng, chất đạm và sinh tố, đưa tới hậu quả loét da, suy kiệt và chậm lành vết thương.

Khối lượng máu toàn phần ở NCT cũng giảm do tủy xương sản xuất hồng cầu giảm, đồng thời khi bị gãy xương đã chảy máu làm số lượng hồng cầu càng giảm. Thận suy giảm chức năng theo tuổi, lưu lượng máu đến thận giảm phân nửa, vì vậy rất dễ suy thận. Thân nhiệt cũng giảm do điều hòa thân nhiệt trung ương kém và khối cơ bị teo, được thay thế bằng mô mỡ. Hoạt tính các hệ thống men trong chức năng chuyển hóa giảm, cùng với khả năng khử độc (gan và hệ thống võng nội mô) cũng như khả năng bài xuất (thận, mật) kém, dễ gây độc tính quá liều và tác dụng kéo dài của các thuốc ở nhóm tuổi này.

Tất cả những biến đổi nêu trên của NCT là nguy cơ cao gây ra hàng loạt biến chứng sau chấn thương gãy xương hoặc thoái hóa nặng các khớp lớn, trong khi đó hầu hết nhóm tuổi này đều có bệnh lý nội khoa (tim mạch, tiểu đường, bệnh phổi,…), dùng thuốc điều trị giảm đau chỉ là tạm thời.

Vì vậy người bệnh nên sớm đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chăm sóc và điều trị ổn định các bệnh lý nội khoa, điều trị đau và phẫu thuật xương gãy khi có thể. Nếu không phẫu thuật sau gãy xương (khi có chỉ định) thì nguy cơ tăng gấp bội lần và người bệnh phải chịu đau đớn trong suốt thời gian dài sau khi bị gãy xương cũng như hàng loạt các biến chứng sớm xảy ra và khó có thể cứu vãn được tình trạng sức khỏe