Hở eo cổ tử cung: nhận biết sớm để xử lý

1. Thế nào là hở eo cổ tử cung

Tử cung là một cơ quan quan trọng của hệ sinh dục nữ, với vai trò tạo không gian và điều kiện thuận lợi nhất cho trứng đã thụ tinh làm tổ và phát triển thành thai. Cổ tử cung có hình dạng giống như chiếc bánh rán có lỗ ở giữa, mở đường vào bên trong tử cung. Nó như một cái kênh nằm ở đáy tử cung và nối tử cung với âm đạo. Trong quá trình mang thai, nhờ độ dày cố tử cung và lỗ giữa được đóng kín bằng nút nhầy, thai được nuôi dưỡng tốt ở bên trong tử cung. Khi mang thai đủ tháng, cổ tử cung bắt đầu ngắn lại (mỏng hơn) và lỗ ở cổ tử cung mở ra (giãn ra), thuận tiện cho em bé chào đời. Đây là một phần của quá trình chuyển dạ bình thường.

Hở eo tử cung là tình trạng cổ tử cung bị suy yếu và không thể giữ được thai trong buồng tử cung. Triệu chứng của hở eo tử cung khá mờ nhạt, trong thời gian đầu có thể không gây bất kỳ dấu hiệu nào. Ở tuần thứ 14 - 20 của thai kỳ, có thể xuất hiện các dấu hiệu mờ nhạt như: Có cơ co thắt tử cung nhẹ, cảm giác có áp lực đè ở vùng chậu, đau lưng, đau bụng, có thể chảy máu âm đạo, màu sắc của dịch tiết âm đạo thay đổi. Theo thống kê, tần xuất hở eo tử cung chiếm khoảng 0,5% số phụ nữ mang thai và khoảng 8% phụ nữ có tiền sử sẩy thai vào 3 tháng giữa thai kỳ. Nếu bạn bị khiếm khuyết ở cổ tử cung, cổ tử cung sẽ mở ra sớm hơn và bạn có thể sinh sớm hơn dự kiến.

2. Nguyên nhân dẫn đến hở eo tử cung

Hở eo tử cung thường xảy ra vào 3 tháng giữa hoặc đầu 3 tháng cuối thai kỳ, tùy thuộc vào mức độ suy yếu của cổ tử cung. Nguyên nhân tác động gây ra hở eo tử cung khá đa dạng, được chia thành 2 nhóm chính là bẩm sinh và tổn thương do kỹ thuật y tế.

2.1. Hở eo tử cung do bẩm sinh: Các bệnh lý, bất thường ở tử cung như cổ tử cung ngắn, tiếp xúc với DES, rối loạn collagen,… có thể là nguyên nhân gây ra hở eo tử cung. 

2.2. Hở eo tử cung do chấn thương: Rất hiếm gặp tình trạng thai phụ mắc chứng ở eo tử cung do chấn thương bên ngoài. Một số trường hợp chấn thương dẫn đến hở eo cổ tử cung như:

- Cổ tử cung bị tổn thương do nong thai ở những lần phá thai trước.

- Bị rách cổ tử cung trong quá trình sinh ở thai kỳ trước.

- Phẫu thuật có liên quan đến cố tử cung như: khoét chóp, cắt đoạn cổ tử cung, …Viêm cổ tử cung trong quá trình mang thai.

3. Cách nhận biết hở eo tử cung

Hở eo tử cung có thể không gây bất kỳ dấu hiệu nào trong thời kỳ đầu mang thai. Tuy nhiên, một vài phụ nữ sẽ có những dấu hiệu mờ nhạt, thường xuất hiện vào khoảng tuần thứ 14 đến 20 trong thai kỳ. Chúng bao gồm:

- Cảm giác có áp lực đè ở vùng chậu.

- Có cơn co thắt tử cung nhẹ.

- Đau bụng hoặc đau lưng.

- Chảy máu âm đạo nhẹ.

- Thay đổi màu sắc dịch tiết âm đạo.

Vào khoảng tháng thứ 4 đến thứ 6 thai kỳ, lúc này áp lực buồng ối tăng, đè lên cổ tử cung. Trong hở eo tử cung, cổ tử cung suy yếu sẽ không giữ được thai. Tình trạng này gây sẩy thai đột ngột mà không có dấu hiệu đau bụng hay chảy máu âm đạo báo trước. Sản phụ tự nhiên vỡ ối kèm có cơn gò mạnh, thai bị tống xuất ra ngoài rất nhanh. Do đứa bé còn non tháng nên thường khó sống sau sanh. Lần mang thai sau có khuynh hướng bị sẩy sớm hơn so với lần trước. 

4. Chẩn đoán và xử trí hở eo tử cung

4.1. Chẩn đoán

Đầu tiên, hãy cung cấp đầy đủ cho bác sĩ các thông tin có thể liên quan như: từng thực hiện thủ thuật y tế có thể gây rách cổ tử cung, bệnh bẩm sinh, bệnh lý tử cung,… Thăm dò trực tiếp và xét nghiệm sẽ được thực hiện để chẩn đoán chính xác.

- Chiều dài cổ tử cung < 25mm.Lỗ trong cổ tử cung có hình phễu khi khảo sát ở cả 2 trạng thái là có và không có áp lực ở buồng tử cung.

- Đầu ối thành lập.

- Thấy sự xuất hiện của thai ở cổ tử cung hoặc âm đạo.

- Sự tương quan giữa chiều dài cổ tử cung và hình dạng lỗ trong cổ tử cung với các dụng chữ V, U, Y, T.

 4.2. Điều trị

Tùy vào tình trạng bệnh, xem xét ảnh hưởng cũng như ở thời điểm phát hiện người phụ nữ có mang thai hay không mà bác sĩ chọn một trong các phương pháp điều trị sau:

- Can thiệp y tế có thể vô tình gây hở eo tử cung

- Khâu vòng cổ tử cung: Phương pháp này được chỉ định với các trường hợp: Có tiền sử khâu cổ tử cung, được chẩn đoán hở eo cổ tử cung. Tuy nhiên phương pháp này lại chống chỉ định với các trường hợp: Ối vỡ non, tử cung chảy máu, thai nhi bất thường, bộ phận sinh dục bị viêm, tử cung có cơ co, thời điểm khâu vòng tử cung: có thể thực hiện từ tuần 13 đến dưới 20, nhưng tốt nhất là từ 14 - 18 tuần. Khâu vòng tử cung có thể dẫn đến một số tai biến như: xuất huyết, viêm màng ối, sinh non.Bàng quan bị tổn thương, sinh khó, cổ tử cung bị rách, vỡ tử cung.

- Vòng nâng cổ tử cung: Có một loại dụng cụ đặc biệt đặt trong âm đạo có tên là vòng Pessary, nó hỗ trợ giảm áp lực của thai đè lên cổ tử cung. Đây là phương pháp an toàn, ít xâm lấn và thường được chỉ định trong các trường hợp: không thể khâu do phát hiện muộn, từng có tiền sử sảy thai ở tam cá nguyệt thứ 2, từng có tiền sử sinh non, mang song thai hoặc đa thai, cổ tử cung <= 25mm khi siêu âm.

4.3. Chăm sóc thai phụ sau khâu cổ tử cung

Sau khi khâu cổ tử cung, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao các vấn đề về cơn gò, tình trạng đau ở bụng, ra huyết, ra nước âm đạo. Ngoài ra, cần để thai phụ nghỉ ngơi ở giường 12 - 24h.Nếu trong 24h sau khi phẫu thuật, bệnh nhân không có cơ co tử cung, không xuất huyết, không vỡ ối thì được xuất viện. Có chế độ ăn uống và nghỉ ngơi phù hợp. Không quan hệ tình dục. Không làm việc nặng, đứng lâu.Cần định kỳ đi đo chiều dài cổ tử cung. Từ khi khâu đến tuần thứ 36 của thai kỳ cần liên tục bổ sung Progesterone. Tiến hành cắt chỉ khâu khi thai 38 tuần hoặc trở dạ. Dùng kháng sinh dự phòng.

5. Phòng ngừa hở eo tử cung

Thực tế, ban không thể ngăn ngừa tình trạng  hở eo tử cung, nhưng nếu phát hiện sớm, bạn có thể có những biện pháp hỗ trợ, bổ sung để thúc đẩy thai kỳ đủ tháng và khỏe mạnh như:

- Khám thai sớm ngay khi biết mình có thai và khám thai định kỳ.

- Điều quan trọng, khi có tiền sử sẩy thai, bạn cần khai báo rõ với bác sỹ Sản khoa để được hướng dẫn theo dõi, và điều trị. Nếu cần thiết, bác sỹ sẽ đề nghị bạn nhập viện khâu eo tử cung ở thời điểm phù hợp.

- Hãy có một chế độ ăn uống lành mạnh: Khi mang thai, bạn sẽ cần nhiều axit folic, canxi, sắt và các chất dinh dưỡng cần thiết khác. Hãy hỏi bác sỹ các thực phẩm nên dùng và loại thuốc bổ sung nào nên sử dụng.

- Quản lý tăng cân khi mang thai: Đạt được số cân nặng phù hợp có thể hỗ trợ sức khỏe của bé. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bạn sẽ tăng khoảng 10 – 12,5 kg trong thai kỳ. Việc quản lý cân nặng sẽ bắt đầu vào tháng thứ tư thai kỳ. Kể từ tháng thứ tư, trung bình mỗi tháng bạn sẽ tăng khoảng 1,5 – 2kg.

- Thường xuyên thăm khám tại các cơ sở Sản phụ khoa càng sớm càng tốt khi có các dấu hiệu chuyển biến như: đau bụng, chảy máu âm đạo, chảy nước âm đạo, thay đổi dịch tiết âm đạo, v.v.

Hở eo tử cung là một trong những nguyên nhân gây sẩy thai liên tiếp. Vì vậy, việc quản lý thai kỳ sớm để được xử trí khâu eo kịp thời là vô cùng cần thiết.