Men tiêu hóa- Dùng sao cho đúng?

Men tiêu hóa và tác dụng

Men tiêu hóa là hỗn hợp các enzym khác nhau do chính cơ thể bài tiết ra, có tác dụng chuyển hóa các chất trong thức ăn: chủ yếu là chất đường (glucid), chất đạm (protein), chất béo (lipid). Chúng được bài tiết từ các cơ quan khác nhau trong hệ thống đường tiêu hóa, bao gồm:

- Tại miệng, men amylase (ptyalin) trong nước bọt có tác dụng phân giải tinh bột chín thành đường mantose.

- Tại dạ dày, trong thành phần của dịch vị có các men tiêu hóa như:

+ Pepsin được bài tiết dưới dạng chưa hoạt động là pepsinogen. Trong môi trường toan (pH < 5,1) nó được hoạt hóa thành pepsin hoạt động, phân giải protein của thức ăn thành các mạch dài (polypeptra) hoặc ngắn (pepton).

+ Lipase có tác dụng tiêu hóa lipid của thức ăn đã được nhũ tương hóa (lipid của trứng và sữa) bằng cách cắt liên kết este giữa glycerol với acid béo thành acid béo và monoglycerid.

+ Men sữa - caseinogen (Lact - ferment remin) phối hợp với ion Ca++ phân giải protein hòa tan của sữa thành các caseinat canxi kết tủa được giữ lại ở dạ dày, còn phần lỏng gọi là nhũ thanh được đưa ngay xuống ruột non. Nhờ đó, dạ dày có thể tiếp nhận một thể tích sữa lớn hơn dung tích của chính nó.

- Tại tụy, cũng có đủ các loại men để tiêu hóa protein, lipid và glucid thành các phân tử đơn giản cuối cùng giúp cơ thể hấp thu và chuyển hóa được.

+ Men tiêu hóa protein gồm trypsin, chymotrysin và carboxypeptidase, có tác dụng phân giải protein của thức ăn thành polypeptid sau đó lại phân giải polypeptid thành các dipeptid rồi thành các acid amin.

+ Men tiêu hóa lipid bao gồm lipase phân giải được gần như hoàn toàn triglycerid của thức ăn do ở ruột có mật làm cho lipid của thức ăn bị nhũ tương hóa, phospholipase phân giải mọi loại phospholipid của thức ăn và cholesterol esterase phân giải este của cholesterol thành acid béo và sterol.

 + Men tiêu hóa glucid gồm amylaza phân giải cả tinh bột chín và sống thành maltose, maltase phân giải maltose thành glucose.

- Dịch ruột cũng có đầy đủ các nhóm men tiêu hóa protein, lipid và glucid phân giải chất dinh dưỡng (chất bột, chất đạm, chất béo) ở giai đoạn cuối cùng thành những phân tử đơn giản để hấp thu qua thành ruột vào máu.

Những ai không nên dùng men tiêu hóa?

 Trước hết, không dùng men tiêu hóa với người bị tăng tiết axit dạ dày, viêm loét dạ dày và viêm tụy. Mặc dù trong các chứng bệnh này người bệnh có thể xuất hiện hiện tượng sống phân và tiêu chảy. Sở dĩ không dùng men trong các trường hợp này là vì cơ thể đang dư thừa và hoạt hóa quá mạnh men tiêu hóa nội sinh. Cơ thể hiện tại không thiếu men tiêu hóa nên việc bổ sung thêm men tiêu hóa không những không khắc phục được hiện tượng tiêu chảy mà còn làm hoạt tính các men này trở nên mạnh mẽ quá mức, phá hủy luôn cả thành ống tiêu hóa. Với bệnh nhân bị chứng tăng tiết axit, viêm loét dạ dày - tá tràng, viêm tụy thì men tiêu hóa bổ sung sẽ là nhân tố làm trầm trọng thêm bệnh và gây viêm loét ống tiêu hóa nặng hơn.

Cũng để bảo vệ sức khỏe cho hệ thống tiêu hóa, bạn không nên dùng men tiêu hóa lúc đói. Vì khi dùng lúc đói, dạ dày hoàn toàn trống rỗng. Nồng độ axit trong dạ dày sẽ là chìa khóa kích hoạt các men tiêu hóa trong sản phẩm. Các men này được kích hoạt trong tình trạng không có thực phẩm sẵn có, chúng trở nên kích ứng niêm mạc dạ dày, vì vậy dễ dẫn đến viêm loét.

Một số trường hợp bị sống phân hoặc bị tiêu chảy có đau bụng kèm theo, các trường hợp đại tiện phân có máu hoặc nôn ra máu, bị rối loạn tiêu hóa do nhiễm độc các hợp chất hóa học hoặc bị bỏng axit cũng tuyệt đối tránh xa thứ sản phẩm này.

Và khi nào nên dùng men tiêu hóa?

Tất cả những người bị rối loạn hoạt động tiết men tiêu hóa đều có thể dùng được men tiêu hóa. Trẻ em là đối tượng đầu tiên vì hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện và lượng men tiêu hóa thường tiết ra không đủ. Cho nên, trong một số trường hợp cụ thể, em bé biếng ăn kèm theo suy dinh dưỡng, đi ngoài phân sống… thì chúng ta có thể dùng men tiêu hóa.

Ngoài ra, các trường hợp giảm tiết dịch men tiêu hóa, bệnh nhân bị chứng thiểu toan, giảm toan trong dạ dày, bệnh nhân bị viêm dạ dày thể teo đét… dùng men tiêu hóa thực sự hữu dụng. Nếu bạn là người hay bị rối loạn tiêu hóa, bụng ậm ạch, ăn lâu tiêu, một chút men tiêu hóa có thể sẽ có lợi.

Người mới ốm dậy, người thể lực yếu cũng là đối tượng nên dùng. Những người này, do sức khỏe thể trạng yếu, hệ tiêu hóa thường chưa tiết men đầy đủ. Trong những ngày đầu tiên, nên dùng men tiêu hóa để việc tiêu hóa được bình thường, giúp cơ thể hồi phục nhanh.

Thời gian dùng chỉ tối đa là 2 tuần không được dùng liên tục, kéo dài. Vì việc dùng men tiêu hóa kéo dài không những không thu được lợi ích như mong muốn mà còn làm thay đổi chức năng cơ quan tiêu hóa theo hướng rất xấu. Trong quá trình sinh tồn, cơ thể luôn tự điều chỉnh để phát triển tối đa những phần cần thiết và hạn chế dần những phần không cần thiết. Hành động uống men tiêu hóa kéo dài sẽ tức khắc tác động vào các cơ quan và bộ phận tiết men, làm các cơ quan này giảm tiết dịch tiêu hóa và mất chức năng.

Không nên dùng men tiêu hóa trước bữa ăn, cũng không nên dùng men tiêu hóa sau khi ăn chừng 2 tiếng đồng hồ. Tốt nhất dùng cùng bữa ăn hoặc ngay sau ăn.

Men tiêu hóa không phải là thuốc chữa tiêu chảy

Nguyên tắc điều trị bệnh tiêu chảy là tìm ra nguyên nhân, bù nước và điện giải, dùng kháng sinh thích hợp khi cần thiết. Nhiều người cứ nghĩ rằng men tiêu hóa (loại vi sinh) chữa được bệnh tiêu chảy và chỉ cho con mình uống men là đủ mà quên không bù nước khi mắc bệnh là rất nguy hiểm. Với loại men probiotic làm từ nấm dùng không đúng có thể gây nhiễm nấm vào máu trong trường hợp trẻ bị bệnh nặng hoặc suy giảm miễn dịch. Do vậy các bà mẹ cần nhớ rằng, không tự tiện mua thuốc từ các hiệu thuốc cho con trẻ dùng dù đó là thuốc bổ hay men tiêu hóa. Uống bất kì loại thuốc gì cũng phải có lời khuyên từ bác sĩ.

Tóm lại, men tiêu hóa là một hỗn hợp các enzym khác nhau có tác dụng chuyển hóa thức ăn, chủ yếu là chất bột, đường, đạm và chất béo. Khi trẻ lười ăn, cần tìm nguyên nhân để điều trị, có thể chế độ ăn chưa cân đối khiến trẻ thiếu các chất, muối khoáng, vitamin kéo dài. Nếu thực sự là do hệ tiêu hóa giảm bài tiết men thì phải xem trẻ thiếu men gì để bổ sung cho phù hợp và chỉ dùng trong 10-15 ngày. Sau đó, khi trẻ ăn tốt hơn, hệ thống tiêu hóa của cơ thể lại tự tiết ra các men tiêu hóa thì nên dừng uống. Tuy men tiêu hóa không gây ảnh hưởng đến tính mạng nhưng không nên lạm dụng, bởi khi dùng kéo dài sẽ khiến trẻ bị phụ thuộc. Khi không có men, trẻ sẽ không ăn, các tuyến tiêu hóa bị ức chế, giảm chức năng bài tiết và sẽ bị teo nhỏ.

Để hệ tiêu hóa hoạt động tốt cần có chế độ ăn uống đầy đủ, đa dạng cân đối các thành phần dinh dưỡng, chế biến phù hợp với từng lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Khi trẻ có đủ răng, cần tập cho trẻ ăn nhai để kích thích hệ tiêu hóa bài tiết men. Có thể bổ sung thường xuyên men tiêu hóa dưới dạng thức ăn tự nhiên với lượng thích hợp như giá đỗ, sữa chua.