Mất cân bằng giới tính: Báo động “già hoá” dân số

GS. Nguyễn Đình Cử - Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - chia sẻ: Trong năm 2011, tỷ lệ người cao tuổi đạt 10% - Việt Nam đã bước vào quá trình già hoá dân số. Năm 2038, tỷ lệ người cao tuổi sẽ đạt 20%, Việt Nam có dân số già. Thực tế, quá trình già hoá dân số của nước ta chỉ diễn ra trong 27 năm (2011-2038), dân số đã đạt đến ngưỡng “dân số già”. Trong khi đó, Pháp phải mất 115 năm, Thuỵ Điển 85 năm, Austraylia 73 năm và Mỹ 69 năm.

Không chỉ vậy, người cao tuổi ở nước ta số đông là nữ và nữ góa chồng. Số cụ bà trong các nhóm tuổi từ 60-85 tuổi là 140 cụ bà/ 100 cụ ông (1999) và 147 cụ bà/100 cụ ông (2009). Đặc điểm chung của người cao tuổi Việt Nam là đời sống vật chất và tinh thần còn khó khăn cả về đời sống vật chất và tinh thần vì sự khác biệt giữa thế hệ trẻ và người cao tuổi là rất lớn. Cùng với đó, người cao tuổi ở nước ta chủ yếu sống ở nông thôn, là nông dân, hầu hết đều sống với con cái. Tại Hà Nội, có 55% người về hưu muốn ở cùng với con đã có gia đình và 20,9% cho là “tuỳ hoàn cảnh”, chỉ có 22,7% thực sự mong muốn sống riêng. Thực tế, chỉ có 2,7% các cụ sống riêng.

Đáng chú ý, sức khoẻ người cao tuổi được cải thiện nhưng chậm. Mặc dù tuổi thọ người cao tuổi ở nước ta cao nhưng tuổi thọ khỏe mạnh lại thấp. Khi tuổi thọ tăng cao thì nhu cầu làm việc của người cao tuổi cũng tăng lên. GS. Nguyễn Đình Cử nhấn mạnh: Để thích ứng với già hoá dân số, chúng ta cần xây dựng môi trường thân thiện với người cao tuổi, mỗi đối tượng lại có vị trí và vai trò riêng của mình.

Người cao tuổi cần chủ động bảo đảm tài chính, đủ chi trả cho hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ phục vụ đời sống của mình; nêu cao tinh thần “tự phục vụ”; hợp tác, đón nhận sự hỗ trợ của môi trường xã hội, đồng thời hoạt động đóng góp cho gia đình và cộng đồng. Doanh nghiệp cần cung cấp hàng hoá và dịch vụ thích hợp với người cao tuổi; tạo việc làm, sử dụng lao động cao tuổi; hỗ trợ nguồn lực đóng góp cho việc chăm sóc người cao tuổi.

Gia đình cần đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho người cao tuổi. Bởi hiện nay vai trò này đang bị thách thức, tuy vẫn còn giữ ở mức hỗ trợ. Cùng với đó, cần tăng cường công tác truyền thông, giáo dục, huy động cộng đồng hỗ trợ người cao tuổi. Từ đó, Nhà nước sẽ tạo dựng khung luật pháp, chính sách; bố trí các nguồn lực thực hiện chính sách, pháp luật. 

Trước những thách thức về già hoá dân số, Chính phủ đã giao Bộ Y tế thực hiện các đề án để đạt được các mục tiêu dân số theo tinh thần của Nghị quyết số 21- NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới. Nghị quyết đã đề ra mục tiêu giải quyết toàn bộ các vấn đề về dân số, quy mô, cơ cấu phân bổ dân số và bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước. Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đã phê duyệt đề án “Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi” (2016–2025), đã phát triển các hệ thống chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi tại các cơ sở y tế và cộng đồng qua hệ thống tình nguyện viên và các cộng tác viên.