Những phản ứng không mong muốn của tiêm phòng cho trẻ

Chống chỉ định trong tiêm phòng 

Chống chỉ định tạm thời: trẻ đang sốt, mắc một số bệnh nhiễm trùng cấp tính như viêm phổi, thương hàn, sởi… trẻ đang trong giai đoạn hồi phục sau thời gian bệnh dài, trẻ đang có những bệnh ngoài da, có mủ…

Chống chỉ định lâu dài: trẻ đang mắc một số bệnh mãn tính đang tiến triển như lao phổi tiến triển, tràn dịch màng phổi, hay những bệnh về thận như viêm thận mãn tính…

Chống chỉ định đặc biệt: 

- Đối với tiêm phòng lao: Trẻ sinh non còn yếu, thiếu cân (dưới 2,5kg), trẻ bị bệnh cấp tính, bẹnh ngoài da lan rộng.

- Đối với bệnh sởi: Các trẻ bị bệnh bạch cầu (một dạng ung thư máu), trẻ suy dinh dưỡng cấp độ 3, trẻ đang dùng thuốc Corticoid.

- Đối với bệnh thương hàn: Những trẻ bị bệnh thận, tiểu đường, dị ứng, trẻ đang trong cơn suyễn phế quản.

Những phản ứng không mong muốn 

Phản ứng tại chỗ 

- Đau nơi tiêm, có thể kéo dài 1 vài giờ đến một ngày làm trẻ quấy khóc.

- Có thể nổi cục nhỏ nơi tiêm, tấy đỏ, cục này tồn tại có thể 2- 3 tuần.

- Mẩn ngứa quanh nơi tiêm kéo dài cả tuần… Những phản ứng này có thể xảy ra trong một tỷ lệ nhỏ số trẻ tiêm phòng và thường là tự khỏi.

Phản ứng toàn thân 

- Sốt là triệu chứng hay gặp nhất sau tiêm phòng, có trẻ bị sốt nhẹ, nhưng cũng có trẻ sốt cao (trên 39ºC) kèm vật vã, quấy khóc, trẻ lớn hơn có thể thấy nhức đầu. Chứng nóng sốt này thường xuất hiện khi tiêm phòng bệnh thương hàn, ho gà. Cũng có trường hợp, sau khi tiêm phòng, nhiều ngày sau trẻ mới bị sốt, triệu chứng này thường xảy ra khi tiêm phòng bệnh sởi, quai bị. Tuy nhiên, tất cả các chứng sốt nói trên đều cũng tự khỏi trong 1-2 ngày.

- Phản ứng ngoài da: Nổi mề đay, ngứa toàn thân kèm với sốt có khi xảy ra đối với trẻ có tiền sử dễ bị dị ứng. Tình trạng này có thể kéo dài từ 3- 6 ngày và thường ở trẻ tiêm phòng bệnh sởi hoặc bệnh rubella.

- Tai biến thần kinh: Đây là tai biến đáng quan tâm. Một số ít trẻ sau khi tiêm phòng ho gà, có thể bị co giật kèm theo sốt cao. Các cơn co giật này có thể xảy ra trong khoảng từ 30 phút đến 3 ngày sau khi tiêm phòng, thường gặp những trẻ có tiền sử co giật. Những trẻ có tiền sử co giật này có thể không nên cho tiêm phòng bệnh ho gà vì thuốc làm tăng nguy cơ bị bệnh não.

- Viêm hạch: Ở một số trẻ nhỏ, sau khi tiêm thuốc phòng lao (BCG) có thể thấy nổi hạch ở nách bên phía tiêm, xuất hiện sau khi tiêm phòng khoảng 3- 5 tuần. Hạch to bằng hạt đậu phộng, hơi cứng, trong không có mủ. Tình trạng sưng kéo dài nhưng không gây đau cho trẻ, sẽ tự khỏi sau khoảng 1 tháng.

Những lưu ý trước và sau tiêm phòng 

- Trước khi cho trẻ tiêm phòng, bà mẹ nên báo cho nhân viên tiêm phòng biết về những bệnh tiền sử của trẻ, tình trạng sức khỏe hiện tại, những loại thuốc điều trị bệnh đang sử dụng để nhân viên y tế xem xét có nên cho trẻ tiêm phòng hay không hoặc có thể dời ngày tiêm.

 - Cần theo dõi các phản ứng sau tiêm ở trẻ. Khi có những phản ứng bất thường, như: trẻ sốt cao từ 38,5ºC trở lên, uống thuốc hạ sốt vẫn không giảm, nổi ban, các triệu chứng sốt, sưng đau tại chỗ, khóc, quấy, bú kém. Nếu triệu chứng nặng hơn hay kéo dài trên 24 giờ, co giật hoặc co giật giống như động kinh, tím tái, lơ mơ mất ý thức… phụ huynh cần cho trẻ đến cơ sở y tế kịp thời.

Việc tiêm phòng cho trẻ là luôn luôn cần thiết vì những lợi ích to lớn trong bảo vệ sức khỏe của trẻ, những phản ứng tạm thời tại một số trường hợp sau tiêm là có nhưng thường không gây nguy hại cho trẻ, cũng không làm giảm tác dụng phòng bệnh của việc tiêm phòng. Qua cách nhận biết các phản ứng để mẹ có thể theo dõi và cho trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.