Sau đột quỵ: Những thực phẩm nên ăn và không nên ăn

Nguyên tắc xây dựng chế độ ăn

- Thức ăn phải dễ tiêu hóa, hấp thu và ở dạng mềm, lỏng như: súp, cháo, sữa. Cần phân bố đều 3 - 4 bữa/ngày. Không nên ăn quá no.

- Tránh dùng thức ăn lên men, gây kích thích như: gia vị cay nóng, rượu chè, cà phê.

- Khẩu phần ăn cần giảm nước: do bệnh nhân không bài tiết được nhiều nước và muối vì bị tụ máu ở tĩnh mạch gây phù, chức năng thận kém. Nếu bệnh nhân suy tim thì lượng nước đưa vào cơ thể phải phụ thuộc vào lượng nước tiểu bài tiết trong 24 giờ.

- Giảm muối trong khẩu phần ăn: hạn chế muối ở mức độ 4 - 5g/ngày (tương đương 1 muỗng cà phê muối) để giảm phù, giúp thận bài tiết các chất đào thải của chuyển hóa đạm, chất béo, tinh bột, đường. Tránh các loại thức ăn chế biến sẵn nhiều muối như: dưa cà, hành muối, bánh mì, thịt hun khói, patê, xúc xích.

- Năng lượng trong khẩu phần nên giảm bớt để tránh tăng cân, giảm nhẹ hoạt động cho bộ máy tuần hoàn và tiêu hóa. Mức năng lượng đưa vào cơ thể nên dừng ở 30 - 35 Kcalo/kg cân nặng/ngày. Nguồn năng lượng nên lấy từ khoai củ, cơm mì bún miến, đậu đỗ.

Nhu cầu dinh dưỡng cụ thể

Chất đạm: 0,8g/kg cân nặng/ngày. Chọn thực phẩm ít cholesterol và nhiều đạm thực vật: các loại đậu(đậu nành, đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen), đậu tương, đậu phụ. Chọn lọc đạm động vật: cá biển, thịt nạc, sữa gầy. Nếu bệnh nhân có suy thận kèm theo thì nên giảm lượng đạm đưa vào, chỉ còn 1/2 lượng đạm trên.

Chất béo: 25 - 30g/ngày. Trong đó 1/3 là chất béo động vật, 2/3 còn lại là chất béo thực vật. Ngoài ra các axít béo trong dầu thực vật có khả năng làm giảm nguy cơ đột quỵ tái phát đặc biệt là do cục máu đông trong lòng mạch máu não. Chú ý chất béo no(bão hòa) gây tăng cholesterol máu, trong khi axít béo không no có lợi cho sức khỏe. Giảm mỡ, chất béo bão hòa, nội tạng động vật. Nên ăn nhiều cá vì trong cá chứa nhiều axít béo Omega-3.

Chất khoáng: có trong rau củ, các loại hoa quả chín. Chúng chứa nhiều kali, có tác dụng lợi tiểu, hạ huyết áp và chống lại tình trạng toan của cơ thể. Trung bình một quả chuối chứa 411mg kali/100g, tương đương với 1 củ khoai tây nướng hay 1 ly nước cam. Người tiêu thụ <1.500mg kali/ngày sẽ có nguy cơ đột quỵ cao hơn 26% so với tiêu thụ 2.300mg kali/ngày. Kali giúp hạ huyết áp do gia tăng sự đào thải muối(Nacl) qua nước tiểu và tác động tốt đến các mao mạch.

Vitamin: tăng cường vitamin C. Dùng axít folic ít nhất 300mcg/ngày sẽ làm giảm 20% nguy cơ đột quỵ, và 13% nguy cơ bệnh tim so với liều <135mcg ngày. Axít folic chống xơ vữa động mạch, hạ huyết áp và giảm mỡ máu. Axít folic có nhiều trong gan, các loại quả có vị chua, rau lá có màu xanh đậm, các loại đậu.

Các loại rau, rau không chứa tinh bột: bông cải xanh, cải bó xôi, nấm hành tây, tỏi, cà tím. Chúng giàu vitamin, muối khoáng và chất xơ. Chất xơ chống táo bón, giảm rặn khi đại tiện (ngăn ngừa tai biến mạch máu não). Mỗi ngày ăn 3 suất. Mỗi suất rau cung cấp 5g chất xơ.

Thực đơn các bữa ăn trong tuần đảm bảo như sau:

- Bữa sáng: Ăn bánh mì, uống sữa lúa mạch hoặc bánh quy chấm sữa. Có thể chế biến yến mạch dưới dạng lỏng cùng với sữa chua và sữa tươi. Nên thay đổi khẩu vị bằng món cháo, súp như cháo trai, cháo hàu. Đây là những thực phẩm có tính hàn giúp bình ổn huyết áp, rất tốt cho bệnh nhân sau đột quỵ. Sau khi ăn, nên bổ sung thêm các loại trái cây như táo, cam, bưởi, hoặc ép trái cây thành nước uống để cơ thể dễ hấp thụ.

- Bữa trưa và tối: Đảm bảo bữa ăn có đầy đủ: thịt nạc mỗi ngày không quá 150 g, cá, rau xanh, trái cây. Thịt bò chứa nhiều protein rất tốt cho bệnh nhân sau đột quỵ. Nên ăn các loại rau củ như cải bắp, cải bó xôi, củ cải, cải cúc, súp lơ, rau muống... Rau có màu xanh đậm chứa nhiều chất xơ, giúp tăng cường máu lưu thông lên não, ổn định huyết áp. Thịt và rau nên luộc hoặc hấp là tốt nhất. Thịt nếu rang nên chú ý cho lượng dầu thực vật vừa phải, hạn chế tối đa dầu mỡ. Những loại cá như cá thu, cá hồi, cá ngừ... có thể sốt hoặc hấp, đều đảm bảo dinh dưỡng.

- Các bữa phụ nên bổ sung trái cây, ăn các loại hạt hoặc chế biến ngũ cốc để uống.

Bệnh nhân đột quỵ nên uống sữa đậu nành hàng ngày vì chúng rất tốt cho sức khỏe mà không gây độc hay tác dụng phụ cho cơ thể. Mỗi ngày nên uống một cốc sữa đậu nành.

Người bị đột quỵ nên tránh những thực phẩm sau:

- Không ăn hoặc chế biến thực phẩm quá nhiều muối vì muối sẽ làm tăng huyết áp, nguy cơ tái phát đột quỵ.

- Hạn chế tối đa các loại thực phẩm đóng hộp và chế biến sẵn.

- Hạn chế thực phẩm có đường như bánh ngọt, nước soda, nước ép trái cây, kẹo...

- Hạn chế các thức uống có cồn, rượu bia, không hút thuốc lá.

Sau đột quỵ, người bệnh cần có chế độ ăn uống đặc biệt để nâng cao sức khỏe cho mình, ngăn chặn nguy cơ tái phát. Thực đơn cho người bệnh sau đột quỵ cần cung cấp đủ và cân bằng giữa protein, chất béo và carbohydrate. Người bệnh nên ăn đa dạng thực phẩm mỗi ngày.